برای مقابله با اثرات گاز اشک آور چه کار کنیم؟
سال‌هاست که حکومت برای سرکوب و متفرق کردن اعتراضات مردمی در ایران، از شلیک گاز اشک آور استفاده می‌کند . تا‌کنون تعدادی از شهروندان ایرانی در جریان تجمع های اعتراضی هدف استفاده حکومت از انواع مختلفی از گاز اشک آور قرار گرفته اند و با مسمومیت ایجاد شده جان خود را از دست داده اند. به عنوان مثال «زیبا خوش‌گوار» تنها یکی از شهروندانی است که در جریان اعتراض‌های آبان ۹۸ در شهر سنندج، بر اثر استنشاق گاز اشک‌آور جان باخته است. بر اساس تحقیقات انجام شده، بیشترین خطر مرگ و میر ناشی از گاز اشک‌آور زمانی رخ می‌دهد که گلوله‌ها به گردن به بالای شهروندان شلیک شود. بر خلاف باور‌های عمومی درباره غیر کشنده بودن گاز اشک آور، این سلاح شیمیایی می‌تواند خاصیتی بسیار خطرناک و کشنده داشته باشد . عکسی از یک نیروی «یگان امداد»ِ نیروی انتظامی در جریان آخرین تجمع اعتراضی معلمان در دی‌ماه 1400 شیراز منتشر شده است که مامور یگان امداد نیروی انتظامی، رشته فشنگی از گاز اشک‌آور بر گردن خود آویزان کرده است که نشان دهنده استفاده بی‌رویه حکومت از گلوله‌های گاز اشک‌آور علیه معترضان بی‌دفاعی است که اعتراض‌های آنها چه در قالب اعتراض معلمان، چه بازنشستگان، بی‌آبی و حتی اعتراض به فقر و گرانی، از نوع مسالمت‌آمیز است.
در تجمعات گسترده‌ای که هم‌اکنون در اعتراض به مرگ مهسا امینی و حجاب اجباری شاهد هستیم نیز عکسی از دختر ۲۰ ساله‌ای منتشر شده که در اعتراضات با گاز اشک‌آور به سینه او شلیک شده و به علت جراحت عظیم و درصد خشونت بالای ماموران امنیتی یکی از عکس‌های پربازدید این روزها بوده است. همچنین گزارش‌های محلی حاکی از استفاده بی‌رویه ماموران انتظامی از این گاز است؛ در حدی که شهروندان در محله‌هایی که تجمع‌های اعتراضی در حال رخ دادن بوده است، در خانه‌های خود نیز از استشمام این گاز سمی در امان نبودند.
بررسی قوانین بین‌المللی برای استفاده از گاز اشک آور در کنوانسیون های حقوق بشر
استفاده از گاز اشک آور در قوانین بین المللی ژنو تنها برای «کنترل شورش» مجاز دانسته می شود و کاربرد آن به عنوان جنگ افزار، برای کشورهای متعهد ممنوع است. همچنین هدف قرار دادن افراد با شلیک گاز اشک‌آور نیز در دستورالعمل‌های تعیین شده توسط کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد "غیر قانونی" است. ابزارهای کنترل شورش در کنوانسیون‌های جهانی، هر نوع ماده شیمیایی هستند که در فاصله کوتاهی در انسان، منجر به تحریک حواس پنج گانه و تأثیرات فیزیکی ناتوان‌کننده شود و این تاثیرات، پس از مدت کوتاهی از پایان تماس فرد با آن از بین برود.
انواع گاز اشک آور
ترکیبات شیمیایی گاز اشک آور شامل ذرات جامد بسیار ریزی است که با آزاد شدن در فضا، تبدیل به گاز می‌شود . در حال حاضر 15 نوع گاز اشک آور در جهان تولید می‌شود که از بین آنها سه نوع معروف‌تر و شناخته شده‌تر هستند.
1.گاز اشک اور CN که دارای اثر موقتی است و به سرعت محو می‌شود.
2.گاز اشک اور CS با طول اثر متوسط و سمی برای محیط زیست و انسان .
3.گاز CRبا قوی ترین اثر که استفاده از آن در سال 1956 به دلیل بروز علایم استفراغ مداوم و خطر مرگ ممنوع اعلام شد.
نیروهای مختلف نظامی و شبه نظامی در ایران مانند یگان ویژه، یگان امداد، بسیج، سپاه، نوپو و نیروی انتظامی، بارها در جریان سرکوب اعتراضات و رزمایش های مختلف از گلوله‌های اشک آور حاوی گاز CS استفاده کرده‌اند. این نوع گلوله ها نوع سمی‌تر و شدیدتر گازهای اشک آور است که به صورت معمول در سرکوب‌های امنیتی حکومت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گاز با تحریک اعصاب قرنیه در چشم‌ها باعث ریزش اشک، درد و حتی کوری موقت و با تحریک غشای مخاطی در چشم‌ها، بینی، دهان و ریه، باعث سرازیر شدن اَشک، عطسه، سرفه، دشواری در تنفس و… می شود. به احتمال زیاد در شلیک مستقیم گلوله گاز اشک آور در جریان اعتراضات جاری به سینه دختر 20 ساله‌ای که خبر‌ساز شد نیروهای امنیتی از نوع سنگین‌تر ومخرب‌تر این گاز که همان CS است استفاده کرده‌اند.
پیشگیری از عوارض قرار گرفتن در معرض گاز اشک آور
- پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد پیوستن به اعتراضات را دارید برای کمتر کردن احتمال آلودگی و مسمومیت، از عینک خلبانی و پارچه برای بستن بینی و دهان خود استفاده کنید.
- از استفاده از لنز‌های تماسی چشمی در زمان شرکت در تظاهرات پرهیز کنید زیرا این امر می‌تواند باعث سوزش بیشتر چشم شود.
- آرایش داشتن صورت می‌تواند منجر به چسبیدن گاز اشک آور به صورت شما شود بنابراین بهتر است هنگام پیوستن به اعتراضات این نکته را مد نظر قرار دهید.
- ماسک‌های صورت می‌توانند در مقابل گاز اشک آور مؤثر باشند.
- پوشیدن لباس آستین‌بلند و شلوار بلند در به حداقل رساندن تأثیرات پوستی کمک زیادی به شا خواهد کرد.
درمان تاثیرات گاز اشک آور
- پیشنهاد می‌کنیم قبل از حضور در اعتراضات یک آب‌پاش سالم و تمیز در اندازه قابل حمل تهیه کرده و نیمی از آن را با شربت آنتی اسید معده که با نام های تجاری «مالوکس »و «المینیوم ام جی» عرضه می شود و نیم دیگر آن را با آب ولرم تمیز پر کنید و در صورت مواجهه با گاز اشک آور، محلول را در صورت و چشم و دهان خود اسپری کنید. توجه داشته باشید که حتی می توانید مایع موجود را قرقره کرده یا قورت دهید.
- تا جای ممکن از ابر ساطع شده از این گاز فاصله بگیرید و ترجیحا رو به باد قرار بگیرید تا هوای تازه اثرات این گاز را کمتر کند.
- چشمان خود را با محلول سالین (سرم نمکی) شستشو دهید. اگر چشم خود را از گوشه داخلی و گوشه بیرونی شستشو می کنید، اجازه ندهید آب آلوده روی پوست یا لباس شما جاری شود.
- برای شستشو خود از آب گرم استفاده نکنید؛ زیرا باعث سوزش بیشتر پوست می‌شود.
خنثی سازی گاز اشک آور
- جلوگیری از گسترش گاز با انداختن یک سطل یا مخروط ترافیکی بر روی آن کپسول گاز اشک‌آور
- یک عملیات پاکسازی غیر ماهرانه گاز اشک‌آور می تواند شما را در معرض خطرات جدی سلامتی قرار داده یا باعث ایجاد آسیب جدی در قلب و کبد شود. بنابراین بهتر است پیش تر در باره نحوه خنثی کردن گاز اشک آور ، درباه انواع و خطرات آن آموزش دیده و سپس اقدام نمایید.
- برای کم اثر کردن گاز می‌توانید با گذاشتن یک کلاهک یا محفظه دربسته که جلوی جریان هوا را بگیرد ،اثر انفجاری کپسول را از بین برده و از انتشار گاز آن جلوگیری نمایید.
- بهتر است در گروه‌های اعتراضی خود کسانی را مجهز به دستکش های کار و عینک شنا یا ایمنی و در صورت امکان ماسک ضد گاز در نظر بگیرید که وظیفه از کار انداختن کپسول های را بر عهده بگیرند. این افراد باید مجهز به قوطی های آب و سرپوش هایی باشند که از هیچ طرف امکان ورود هوا نداشته باشد .