کمپین «گرمی ایچین بیر بارداق سو»؛ کمک به سیل‌زدگان شهرستان گرمی اردبیل
راه‌حل طرح
روز سه‌شنبه ۹ خرداد ۱۴۰۲ بر اثر بارندگی‌های شدید، سیل مخربی در شمال استان اردبیل به راه افتاد که خسارات زیادی در سه شهرستان گرمی، انگوت و بیله‌سوار و ده‌ها روستای منطقه بر جا گذاشت. به نوشته ایرنا، سیل به بخش‌های کشاورزی، تاسیسات زیربنایی، راه‌ها، بخش‌های تولیدی و مسکن شهروندان خسارت‌های سنگینی وارد کرد و بیش از ۶۰۰ واحد مسکونی را تخریب نمود.
همچنین بر اثر سیل، خط انتقال آب آشامیدنی شهرستان گرمی شکسته شد و آب شرب شهر گرمی و ده‌ها روستای گرمی، انگوت و بیله‌سوار قطع شد. مسئولان دولتی قصد داشتند با معدود تانکرهای هلال احمر و اداره امور آب و فاضلاب، به اهالی شهر گرمی و روستاهای منطقه آبرسانی کنند، اما این حجم از آب جوابگوی سیل‌زدگان نبود و مسئولان به دلیل کمبود امکانات و پرسنل، عملا از مدیریت این بحران عاجز مانده بودند. بسیاری از اهالی شهر گرمی و روستاییان منطقه چندین روز بدون آب به حال خود رها شدند و در بسیاری از روستاها، هیچ مسئولی به کمک به سیل‌زدگان نرفت.
در میان ناکارآمدی دولت و کمبود امکانات و زیرساخت‌ها در شهرستان گرمی، فعالین مدنی آذربایجان کمپینی به نام «گرمی ایچین بیر بارداق سو»(یک لیوان آب برای گرمی) در فضای مجازی راه اندازی کردند که بلافاصله هزاران نفر با ارسال کمکهای نقدی، به این کمپین پیوستند و اعضای کمپین، توانستند علیرغم کارشکنی‌های مسئولان، علاوه بر کمک‌رسانی به شماری زیادی از سیل‌زدگان، فریاد مظلومیت مردم محروم شهرستان گرمی را انعکاس دهند.
ضرورت تشکیل کمپین:
یکی از فعالین مدنی اردبیل و از بانیان کمپین «گرمی ایچین بیر بارداق سو»(یک لیوان آب برای گرمی) درباره ضرورت تشکیل این کمپین می‌گوید: «به دلیل وقوع سیل و آسیب دیدن خط انتقال آب آشامیدنی شهرستان گرمی، هزاران نفر از مردم این منطقه با مشکلات عدیده‌ای روبرو شده بودند. اراضی کشاورزی و خانه‌های روستاییان آسیب دیده بود، مردم منطقه برای آشامیدن، پخت و پز، بهداشت و احشام خود آب نداشتند. سیل‌زدگان نیاز فوری به کمک داشتند و برای جلب توجه افکار عمومی، عمق فاجعه باید در رسانه‌ها انعکاس می‌یافت.»
پیشینه کمپین:
این فعال مدنی آذربایجان می‌گوید: «پیشینه این‌گونه کمپین‌ها در آذربایجان به زلزله سال ۱۳۹۱ ورزقان برمی‌گردد که در جریان آن، فعالین مدنی آذربایجان وارد عرصه شدند و به کمک زلزله‌زدگان منطقه قاراداغ شتافتند. علیرغم نبود شبکه‌های اجتماعی در آن زمان، این کمپین یکی از بزرگترین و موفق‌ترین کمپین‌های راه‌اندازی شده در آذربایجان بود. پس از ظهور شبکه‌های اجتماعی، استارت این نوع اقدامات در آذربایجان، با کمپین «تورکمن صحرا یالنیز دئییل»(ترکمن صحرا تنها نیست) زده شد. این کمپین فروردین‌ماه سال ۱۳۹۸ برای کمک به سیل‌زدگان ترکمن صحرا شکل گرفت و بسیار موفق عمل نمود. در زلزله سال ۱۳۹۸ شهرستان میانه نیز کمپین مشابهی شکل گرفت. در زلزله سال ۱۴۰۱ شهرستان خوی هم کمپین «وطن آدینا بیرلیک یاراشار» راه‌اندازی شد که بسیار تاثیرگذار بود.»
اهداف کمپین:
این فعال مدنی درباره اهداف کمپین می‌گوید: «اولا وظیفه انسانی ما بود که به داد مردم سیل‌زده برسیم. دوم اینکه به عنوان فعالین ملی مدنی آذربایجان در کنار مردم باشیم و از این طریق حرکت ملی آذربایجان را بیش از پیش به مردم معرفی کنیم. سوم اینکه با تحت فشار قرار دادن مسئولان دولتی، آنها را مجبور کنیم تا هرچه سریعتر مشکل قطعی آب را رفع کنند. چون فعالیت‌های ما در منطقه، در فضای مجازی انعکاس می‌یافت و مسئولان را تحت فشار قرار می داد. اگر این اقدامات صورت نمی‌گرفت، روند وصل کردن آب منطقه طولانی‌تر می شد.»
نحوه تشکیل و سازماندهی کمپین:
این فعال مدنی در خصوص نحوه تشکیل و ساماندهی کمپین نیز می‌گوید: « ۲۴ ساعت پس از وقوع سیل، که آب گرمی وصل نشد، در تماس با دوستان، متوجه شدیم که اداره آب شهرستان گرمی اعلام کرده آب منطقه چندین روز قطع خواهد بود. به دنبال این خبر، روز پنجشنبه (دومین روز وقوع سیل) با هماهنگی فعالین مدنی آذربایجان کمپین «گرمی ایچین بیر بارداق سو» (یک لیوان آب برای گرمی) راه‌اندازی شد که مرکزیت فعالیت این کمپین در اردبیل و گرمی بود. فعالین مدنی ابتدا بنری در این باره طراحی و در فضای مجازی منتشر کردند و در آن، حوادث رخ داده را شرح دادند و در کنار آن با اعلام شماره حساب اعضای کمپین در فضای مجازی، برای ارسال آب معدنی به سیل‌زدگان گرمی، از مردم درخواست کمک مالی کردند. بلافاصله مبالغی به حساب‌های اعلام شده واریز شد و اعضای کمپین توانستند مقدار زیادی آب معدنی خریداری کرده و در روستاهای سیل‌زده توزیع کنند.
در چهارچوب این کمپین، دو انبار جمع‌آوری و توزیع کمکهای مردمی در گرمی راه‌اندازی شد که یکی متعلق به فعالین مدنی اردبیل و دیگری متعلق به فعالین مدنی سایر شهرهای آذربایجان بود. هر دو اکیپ با هم در هماهنگی کامل بودند و هر دو یک هدف مشترک را دنبال می‌کردند. هر دو اکیپ به واسطه کمکهای مردمی، از شهرهای مجاور آب معدنی خریداری کرده و در اختیار سیل‌زدگان قرار می‌دادند. و در عین حال مشکلات و خواسته‌های سیل‌زدگان را در شبکه‌های اجتماعی منعکس می‌کردند.
پس از ورود به روستاهای منطقه، سیل‌زدگان به ما اعلام کردند که با گذشت ۴ روز از وقوع زلزله، هیچ مسئولی برای آگاهی از وضعیت آنان به منطقه سر نزده است. وضعیت سیل‌زدگان واقعا اسفناک بود. سیل وارد منازل روستاییان شده بود و خسارات زیادی به خانه و لوازم خانگی روستاییان وارد کرده بود.
همزمان، شمار زیادی از خبرنگاران مردمی، واینرها و فعالین مدنی در منطقه حاضر شدند و با تهیه گزارشات کوتاه ویدیویی، مشکلات مردم منطقه را به تصویر کشیدند.»
راهبردها و تاکتیکهای کمپین:
-طراحی بنر درباره سیل گرمی و شرح ماجرا و انتشار آن در فضای مجازی
-تعیین شماره حساب برای واریز کمکهای نقدی به کمپین
-بهره‌گیری از ظرفیت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای معرفی و تبلیغ کمپین
-بهره‌گیری از خبرنگاران مردمی و مورد اعتماد منطقه برای انعکاس مشکلات سیل زدگان
-بهره‌گیری از ظرفیت واینرها: واینرها ضمن مصاحبه با اهالی منطقه، مشکلات آنان را در قالب ویدیوهای کوتاه در فضای مجازی منتشر می‌کردند که این کار بازتاب گسترده‌ای می‌یافت و موجب جلب توجه افکار عمومی می‌شد.
-بهره‌گیری از پتانسیل‌های حرکت ملی آذربایجان و فعالین مدنی آذربایجان
زمانبندی اجرای كمپين:
این کمپین روز پنجشنبه ۱۱ خردادماه ۱۴۰۲، (دومین روز وقوع سیل) راه اندازی شد و تا روز پنجشنبه ۱۸ خردادماه ۱۴۰۲ که آب لوله‌کشی منطقه وصل شد، به مدت ۸ روز ادامه یافت.
این فعال می‌گوید: «در مرحله دوم کمپین، قصد داشتیم به روستاییانی که خسارات زیادی دیده بودند، کمک مالی نماییم که متاسفانه به دلیل تهدید روستاییان توسط نیروهای امنیتی، روستاییان از دریافت کمک پرهیز می‌کردند و ما نیز برای آرام شدن جو امنیتی، چندین روز فعالیت های خود را متوقف کردیم و قصد داریم در روزهای آتی، اقلام خریداری شده با کمکهای مردمی را بین سیل‌زدگان توزیع کنیم.»
حمایت مالی:
او در خصوص حمایتهای مردمی از این کمپین می‌گوید: «از اقشار مختلف جامعه اعم از بازاری، کارخانه‌دار، کارمند، کارگر و... مبالغ مختلفی را به حساب کمپین واریز کردند که این مبالغ از ۲۰ هزار تومان تا ۱۰ میلیون تومان متغیر بود.»
دستاوردهای کمپین:
این فعال مدنی درباره دستاوردهای کمپین می‌گوید: «حل مشکل آب گرمی با انتقال آب معدنی غیرممکن بود و ما نیز به این امر واقف بودیم. با حجم آب معدنی که طی این کمپین به گرمی منتقل شد تنها سیل‌زدگان برخی از مناطق رفع تشنگی کردند اما بحران بسیار عمیق تر بود. احشام سیل‌زدگان بدون آب مانده بودند، و سیل‌زدگان چندین روز برای پخت و پز و مصارف بهداشتی آب نداشتند. دستاورد کمپین رسانه ای کردن مشکل سیل‌زدگان بود که موجب بازتاب گسترده مشکل بی‌آبی گرمی در رسانه‌ها شد و مسئولان را مجبور کرد تا با کار کردن سه شیفته، لوله‌های شکسته شده را ترمیم کنند و مشکل بی‌آبی منطقه را حل کنند. اگر این کمپین راه اندازی نمی‌شد و مشکلات موجود رسانه‌ای نمی‌شد، یقینا قطعی آب منطقه چندین برابر وضع موجود، به درازا می‌کشید.»
مشکلات و چالش‌های کمپین:
- چالش‌های درونی؛ این فعال مدنی می‌گوید: «به دلیل اینکه دست اندرکاران کمپین به صورت داوطلبانه و با ایمان قلبی به آن پیوسته بودند، و با توجه به اینکه قبلا تجربه چنین اقداماتی را داشتیم، مشکل خاصی در روند اجرای آن پیش نیامد و کاملا هماهنگ بودیم.»
- چالش‌های بیرونی؛ او در خصوص چالش‌های بیرونی کمپین نیز می‌گوید: «متاسفانه نهادهای امنیتی این کمپین را امنیتی کردند و چندین بار روند آن را مختل کردند. یک بار نهادهای امنیتی در پاسگاه برزند واقع در جاده گرمی، ماشین‌های حامل کمکهای مردمی ما را متوقف کرده و مورد بازرسی قرار دادند. یک بار دیگر نیز ما را به پاسگاه گرمی فرا خواندند. فرماندار، دادستان و نهادهای امنیتی، به توزیع آب توسط گروه ما در گرمی اعتراض کرده و گفته بودند شما اقدامات اداره هلال احمر و ستاد بحران شهرستان گرمی را به چالش می کشید. ماموران پاسگاه نیز تاکید می‌کردند که شما باید آب را به ستاد مدیریت بحران، هلال احمر یا سپاه تحویل دهید تا آنها در مناطق سیل زده توزیع کنند. اما ما زیر بار نرفتیم. در نهایت گفتند باید آب‌ها را به اردبیل برگردانید. ما هم گفتیم این کار را می‌کنیم، اما این مسئله را رسانه‌ای کرده و اعلام می‌کنیم اجازه ندادند ما آب را در مناطق سیل زده توزیع کنیم.
ماموران اصرار داشتند روستاها آب دارند، گفتیم برای مثال ببینید مسئولان به روستای قَبَله آب برده‌اند؟ ماموران با هلال احمر تماس گرفتند آنها گفتند به روستای قَبَله آب نبرده‌اند. به آنها گفتیم ما سه روز پیش به این روستا آب برده‌ایم. در حالی که شما ضعف مدیریت دارید و نتوانسته‌اید به آنجا آب ببرید. شما مانع خدمت‌رسانی افراد دلسوز می‌شوید و می‌خواهید این کمک‌رسانی مردمی را به نفع مسئولان مصادره کنید. در حالی که هدف ما تنها رساندن آب به ملت‌مان است. شما به ۹۰ درصد روستاها آبرسانی کنید و اجازه دهید به ۱۰ درصد باقیمانده نیز ما آب برسانیم. اما هدف آنها از این کار آبرسانی نبود بلکه تلاش داشتند، ضعف مدیریتی مسئولان پوشش داده نشود. در نهایت پس از حدود ۴ ساعت مجادله، آب را به آنها تحویل ندادیم و خودمان در مناطق سیل زده توزیع کردیم.
شامگاه چهارشنبه ۱۷ خرداد نیز مامورین امنیتی-انتظامی، انبار ایجاد شده توسط فعالین مدنی در شهر گرمی را پلمپ کردند و صدها بطری آب معدنی موجود در انبار کمکهای مردمی را توقیف نمودند.»
نقاط قوت کمپین:
این فعال مدنی می گوید: «نقطه قوت کمپین، اعتماد کامل مردم به فعالین مدنی آذربایجان بود که با حمایتهای مادی و معنوی خود، ما را در اجرای این کمپین یاری کردند.»