هنر و موسیقی و نقش آن‌ها در مقاومت مدنی

هنر و موسیقی نقش مهمی در مقاومت مدنی ایفا می‌کنند. هنرمندان و موسیقی‌دان‌ها عموماً از طریق مشارکت و همکاری مستقیم با جنبش‌ها، ایجاد مستندات و گرامیداشت حوادث و رویدادهای دوران انقلاب، نقش مهمی در مقاومت مدنی دارند.

یکی از مثال‌ها، هنر خیابانی است که به عنوان یک نوع هنر عمومی در مکان‌های عمومی خلق می‌شود و معمولاً در طول کارزارهای مقاومت مدنی شکوفا می‌شود. هنرمندان آماتور و حرفه‌ای در این حوزه اثراتی مانند گرافیتی، نشانه‌گذاری، نقاشی‌های دیواری و خیابانی، پوسترها، برچسب‌ها، چیدمان‌های خیابانی و مجسمه‌ها را خلق می‌کنند و آثار خود را در معرض نمایش عمومی قرار می‌دهند. در سال‌های اخیر، هنرمندان به ویژه در جنبش‌ها، هنر خیابانی دیجیتالی مانند هولوگرام‌ها و ویدئو پروجکشن‌ها را بر دیواره‌های ساختمان‌های شهری ایجاد کرده‌اند. هنر خیابانی به طور کلی با هنر عمومی متفاوت است، زیرا معمولاً بدون هیچگونه اقدام یا حمایت رسمی و دولتی خلق می‌شود و به نمایش درمی‌آید. هنر خیابانی کانال‌ها و قوانین عمومی را دور زده و یا تضعیف می‌کند و غالباً پیام‌های صریح اجتماعی یا سیاسی را به صورتی هنجارشکنانه و عصیان‌آمیز بیان می‌کند.

با این تفاسیر، هنر خیابانی می‌تواند به شکلی قدرتمند ادعاهای یک جنبش، مشروعیت آن و ناتوانی دشمنان در ساکت‌کردن مخالفت‌ها را نشان دهد. شعارها، نمادها و اجراهای خیابانی که توسط افراد مبتلا به ایدز و اچ آی وی در دهه ۱۹۸۰ به نمایش در می‌آمدند، نمونه‌هایی از این راهبرد بودند. آنها مثلث صورتی را که برای تعیین "سکوت برابر مرگ" معرفی کردند. فعالین مبتلا از بنرهای خیابانی استفاده می‌کردند و شعار "مردان همجنس‌گرا" در اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها نیز استفاده می‌شد. این نماد به عنوان نمادی از مبارزه علیه همجنس‌گراهراسی و بی‌عملی دولت در زمینه تحقیقات و درمان ایدز و اچ آی وی به کار گرفته شد. فعالین مرتبط با گروه "اَکت آپ" نیز تاکتیک‌های هنری چریکی متنوعی را اتخاذ کردند، به عنوان مثال در سپتامبر ۱۹۹۱ و در اعتراض به انتخاب سناتور جمهوریخواه، جسی هلمز، به افراد مبتلا به ایدز، محل اقامت ویرا را در یک کاندوم غول‌پیکر ۱۵ فوتی پوشاندند.

هنر خیابانی همچنین در کارزارهای ضد استبدادی نیز نقش مهمی داشته است. در جریان انقلاب مصر در سال ۲۰۱۱، هنرمندان مصری از گرافیتی برای انتشار شعارهایی در راستای کناره‌گیری رئیس جمهور حسنی مبارک از قدرت استفاده کردند. برخی از هنرمندان پا را از دیوارنویسی نیز فراتر گذاشته و از بدن خود به عنوان بوم استفاده کردند. یکی از تظاهرکنندگان در میدان تحریر روی سینه‌اش نوشت "بسیاری از هنرمندان خیابانی از نامهای مستعار استفاده می‌کردند تا شناسایی نشوند. برو، دلم برای همسرم تنگ شده است". موقعی که تشخیص هویت فرد در انظار عمومی خطرناک است، هنر خیابانی می‌تواند راهی مفید برای ناشناس سازی جنبش مقاومت باشد. گرافیتی یکی از ابزارهایی است که زمانی که تقریباً هیچ چیز دیگری باقی نمانده است، می‌توانید روی آن حساب کنید.

گاهی حتی نقاشی گرافیتی یا نوشتن شعارهایی در نقد رژیم، به صورت ناشناس، می‌تواند فوق‌العاده خطرناک باشد. در مارس ۲۰۱۱، در جریان اعتراضات در تونس، مصر و لیبی، گروهی از پسران نوجوان شجاع روی یکی از دیوارهای شهر شعارهایی مثل "مردم خواهان سقوط رژیم" نوشتند. آنها از موج اخیر قیام‌ها الهام گرفته بودند. در پاسخ، سرویس‌های امنیتی بیرحم رئیس جمهور بشار اسد پانزده تن از این پسران را دستگیر و شکنجه کردند و نوجوانی سیزده‌ساله را به قتل رساندند. عمل هنجارشکنانه نوجوانان و واکنش افراطی و وحشتناک دولت به آن، معروف به "مهد انقلاب"، اولین جرقه‌های شعله‌ور شدن قیام در سوریه میدانند که منجر به جنگ داخلی طولانی‌مدت شد. هنر خیابانی نقش قابل توجهی در ایجاد این حوادث و انتشار پیام‌های مقاومت مدنی در سراسر جهان ایفا کرده است.

به طور کلی، هنر و موسیقی به عنوان ابزاری برای بیان احساسات، نقد اجتماعی و ترویج ایده‌ها و ارزش‌ها در جامعه می‌توانند در مقاومت مدنی نقش بسزایی داشته باشند. آنها می‌توانند افکار و احساسات مردم را تحت تأثیر قرار داده و ارتباطی عمیق بین مردم و جنبش‌های مقاومتی ایجاد کنند.

اریکا چنوویث، استاد علوم سیاسی دانشگاه هاروارد، یکی از پژوهشگران و محققانی است که با تحقیقات و مطالعات خود در مورد کارزارها و جنبش‌های مختلف در سراسر جهان از گذشته تا به امروز به نتیجه رسیده است که نافرمانی مدنی علاوه بر اینکه یک انتخاب اخلاقی است، می‌تواند راهی بسیار مؤثر برای مبارزه باشد. او با ارائه الگویی به این باور است که برای ایجاد تغییرات سیاسی، تنها ۳/۵ درصد از جمعیت که فعالانه در مبارزات و اعتراضات غیرخشونت‌آمیز شرکت می‌کنند و این راه را پیگیری می‌کنند، قادر به دستیابی به پیروزی و موفقیت هستند. چنوویث همراه با ماریا استفان، پژوهشگر "مرکز بین‌المللی مبارزه خشونت‌پرهیز"، آثاری با موضوع مقاومت مدنی و جنبش‌های اجتماعی در بازه زمانی ۱۹۹۰ تا 2006 مورد مطالعه قرار دادند. هدف آنها، به گفته چنوویث، از این تحقیق و مطالعه جامع این بود که "راهبرد مقاومت خشونت‌پرهیز را به خوبی ارزیابی کنند.

برچسب‌ها:

  • مقالات