دستورالعمل اجرایی برنامه شناسایی و ساماندهی فضاهای بی‌دفاع شهری

وجود فضاهای بی دفاع شهری نسبت به سایر فضاها ، قابلیت بیشتری برای بروز جرم و آسیب های اجتماعی دارند زیرا فضاهایی هستند که به کسی تعلق ندارد و یا کسی از آنها مواظبت و نگهداری نمی کند، بعضی از اینگونه فضاها ازدید عمومی پنهان بوده وبه همین دلیل کارکرد این گونه فضاها با رفتارهای انحرافی ونابهنجاریهای اجتماعی همراه خواهد بود. امروزه با وجود دگرگونی های عظیمی که در ساختار نهادهای اجتماعی شهرها صورت گرفته است و همچنین جهت گیری های نظام سرمایه گذاری در زمینه ساخت و ساز و ایجاد فضاهای شهری ، نسبت به احساس تعلق مردم به محله ها و فضای شهری کمتر فعالیت شده است ، بطوریکه این احساس عدم تعلق مردم به فضای شهری ، بر محافظت نکردن شهروندان از این فضاها بی تاثیر نبوده و این امر در ازدیاد فضاهای بی دفاع شهری نقش قابل توجهی ایفا نموده است. بطوریکه تغییر کاربری های مختلف فضاهای بی دفاع شهری از مهمترین اقدامات برای احیاء و بهسازی فضاهای مذکور می باشد.

لذا با توجه به شناسایی فضاهای بی دفاع شهری در سال های اخیر یکی از موثر ترین و مهم ترین عوامل بازدارنده جرائم و آسیب های اجتماعی در این مکان ها تعاملات اجتماعی بین اعضای جامعه و تقویت مسئولیت پذیری اجتماعی به منظور ارتقاء امنیت در میان شهروندان است.

شهرداری تهران با استناد به بند 02 حوزه اجرایی مصوب در چهارصد و چهااردممی جلساه رسمی - علنی فوق العاده شورای اسلامی شهر تهران در خصوص استفاده از ظرفیتت مشتارکت و همکاری شهرداری تهران در پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی شهر تهتران، ماده98 برنامه 5 ساله دوم شهرداری تهران بند (ش) در خصوص شناسایی فضاهای بی دفاع شهری با همکاری و جلب مشارکت سایر دستگاهها و همچنتین بند 0 و 5 وظایف سازمان مندرج در اساسنامه نسبت به سالم سازی محیط زندگی و بهسازی فضای شهری برای کلیه شهروندان تلاش می کند که به نوعی فضاهای بی‌دفاع شهری مورد شناسایی قرار گرفته و با سیاست گذاری و تدابیر لازم به دنبال تبدیل شهر تهران به محلی سالم ، پویا و امن برای شهروندان باشد.

فضای بی دفاع شهری به آن دسته از ساختارها، اماکن و المانهای شهری گفته متی شتود کته بته لحاظ برخورداری از ویژگی نامطلوب کالبدی یا فیزیکی، شرایط برای بروز و اشتاعه آستیبهای اجتماعی و جرائم در آن فراهم شده است بطور مثال:

- فضاهایی که فاقد موانع واقعی و نمادین بتوده ،دارای حتوزه تعریتف شتده مشخصتی نمیباشتند و امکانتات نظارتی لازم را بوجود نمی آورند.

- نسبت به سایر فضاهای شهری قابلیت بیشتری برای بروز جرم دارند.

- هیچ گونه اثر مثبتی در محیط اطراف برای شهروندان ندارد.

- مرز و محدوده قابل اندازه گیری ندارند و میان عناصر شهر پیوستگی ایجاد نمیکنند.

- دارای کارکردهای خاصی نبوده که از نظر فرمهای اجتماعی به درجات گوناگون نامطلوب تلقی می شود.

- در بسیاری از موارد به کسی تعلق نداشته و یا از ملک نگهداری و حفاظت بعمل نیامده و در حال تخریتب و نابودی می باشد.

- از نظر مشاهده کنندگان دارای تعریف و کارکرد مشخص نبوده و از نظتر زمتانی از دیتدها پنهتان و یتا در معرض دید می باشند.

- از نظر حفاظتی مرده، اما از نظر اتفاق افتادن مسائل نابهنجار فضاهای فعال و زنده هستند.

- عدم ارتباط بین فرم و عملکرد

- نداشتن متولی(عدم حضور مالک)

- عدم رویت بصری(فضای گم)

- زیر پل و زیرگذر (فقدان دسترسی آسان و روان)

- ساختمانهای نیمه تمام رها شده یا متروکه

- طرح های در دست اجرا یا رها شده

- عدم وجود روشنایی

- عقب نشینی ها و فرورفتگی ها

- کنج

- فضاهای بدون کارکرد مناسب

شناسایی و بهسازی فضاهای بی دفاع شهری

ارتقا امنیت و سلامت اجتماعی در سطح شهر تهران

استفاده بهینه از فضا های شناسایی شده(در صورت امکان بهسازی متناسب با نیاز محله صورت گیرد) 2. پیشگیری ،مهار وکنترل آسیب های اجتماعی و جرائم 3. به روز نمودن بانک اطلاعات جامع در زمینه فضاهای بی دفاع و آسیب های کالبدی 4. سالم سازی محیط زندگی شهری و زیبا سازی مبلمان شهری

1. استفاده بهینه از فضا های شناسایی شده (در صورت امکان بهسازی متناسب با نیاز محله صورت گیرد)
2. پیشگیری ،مهار وکنترل آسیب های اجتماعی و جرائم
3. به روز نمودن بانک اطلاعات جامع در زمینه فضاهای بی دفاع و آسیب های کالبدی
4. سالم سازی محیط زندگی شهری و زیبا سازی مبلمان شهری

1. رصد کردن و به روز رسانی سامانه فضای بی دفاع شهری (نقشه GIS)
2. شناسایی فضاهای بی دفاع شهری
3. ثبت فضاهای شناسایی شده جدید بر روی نقشه الکترونیکی
4. حساس سازی عمومی شهروندان نسبت به اینگونه فضاها به منظور تقویت مسئولیت پذیری اجتماعی
5. ارائه طرحهای پیشنهادی و عملیاتی (نظرسنجی، اولویت بندی و دسته بندی فضاهای بی‌دفاع شناسایی شده توسط مجری طرح و و ارائه راهکار توسط معاونتها و ادارات مربوطه در سطح مناطق)
6. همکاری مناطق با موسسات مجری طرح
7. اجرائی نمودن طرح های عملیاتی ارائه شده:
   1. طرح موضوع در جلسات ستاد ساماندهی آسیب دیدگان اجتماعی با حضور اعضای ستاد
   2. طرح موضوع در جلسات با مدیران محلات و مسئولین خانه های خدمات اجتماعی
   3. تصمیم گیری در سطح محله برای اصلاح فضاهای بی دفاع شهری با توجه به طرح عملیاتی تهیه شده
   4. اجرایی نمودن طرح عملیاتی بر اساس اولویت بندی صورت گرفته
8. اقدام و پیگیری جهت بهسازی فضاهای بی دفاع شناسایی شده
9. هماهنگی با نهادها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی (اداره برق، نیروی انتظامی، نهاد ها و سازمانهای ذیربط)
10. بهره گیری از مشارکت های مردمی برای شناسایی فضاهای بی دفاع شهری و نظر سنجی از معتمدین، منتفذین و نخبگان محلات جهت بهسازی فضاهای شناسایی شده
11. هماهنگی با معاونتها، سازمانها و ادارات کل شهرداری
12. نظارت بر روند شناسایی و بهسازی فضاها از طریق مجری طرح
13. ارائه گزارش و مستند سازی

1. سیاست گذاری و برنامه ریزی و نظارت عالی بر روند اجرای طرح
2. تهیه و تدوین دستورالعمل و ابلاغ آن به مناطق
3. شناسایی موسسه مجری و انعقاد قرارداد بمنظور ارتقاء نقشه الکترونیکی و تهیه اپیلیکیشن موبایل
4. نظارت بر روند به روز رسانی نقشه الکترونیکی فضاهای بی دفاع شهری
5. تهیه بروشور جهت اطلاع رسانی و ارسال آن به مناطق
6. تهیه محتوای بنر و ارائه به مناطق جهت چاپ و نصب
7. برگزاری دوره آموزشی نحوه استفاده از سامانه الکترونیکی برای کار شناسان و کاربران سیستم GIS.
8. حضور درکارگاه آموزشی ویژه مدیران محلات و مسئولین خانه های خدمات اجتماعی جهت آشنایی با تیپولوژی فضاهای بی دفاع شهری در مناطق
9. حضور در جلسات ستاد ساماندهی مناطق
10. برگزاری کارگاه آموزشی نظارت بر سامانه الکترونیکی (GIS) برای مدیران و مسئولین ارشد مناطق
11. تحلیل و ارزیابی فعالیت انجام شده در سطح مناطق
12. ارائه گزارش دوره ای در شورای راهبردی آسیب های اجتماعی شهرداری تهران

1. بازدید میدانی توسط کارشناسان مجرب در سطح مناطق و بررسی روند بهسازی
2. ارائه راهکار به مناطق جهت تسریع در روند بهسازی
3. پایش و تعیین اثر بخشی فضاهای بهسازی شده در ارتقاء امنیت اجتماعی (اتاف)
4. ارتقاء نقشه الکترونیکی و افزایش قابلیت های آن
5. تهیه اپیلیکیشن موبایل
6. ارائه گزارش در خصوص روند اجرای طرح به سازمان

1. نظارت و پایش اجرای برنامه در سطح منطقه، ناحیه و محله
2. پیگیری برگزاری جلسات ستاد ساماندهی آسیب دیدگان اجتماعی با حضور اعضای ستاد(شهردار منطقه، شهرداران نواحی، معاونین، روسای ادارات، مدیر مرکز خدمات اجتماعی و کارشناس مربوطه)
3. آموزش مدیران محلات و مسولین خانه های خدمات اجتماعی نسبت به آشنایی با تیپولوژی فضاهای بی دفاع شهری
4. حمایت و همکاری نواحی با مدیر محله و مسئولین خانه جهت شناسایی فضاهای بی دفاع شهری
5. حضور در جلسات و دوره های آموزشی برگزار شده از سوی سازمان
6. اخذ گزارش از محلات ،بررسی، آنالیز، تحلیل گزارشات و ارسال به سازمان بصورت مکتوب
7. هماهنگی درون و برون بخشی برای همکاری در اجرای برنامه در سطح محلات توسط نواحی
8. بهره گیری از مشارکت های مردمی برای بهسازی فضاهای شهری.
9. چاپ بنر (محتوای بنر از طریق سازمان ارسال می گردد)
10. توزیع بروشور های ارسالی از سازمان
11. حساس سازی عمومی برای جلوگیری ازایجاد مجدد فضاهای بی دفاع شهری
12. پیگیری نسبت به بروز رسانی نقشه الکترونیکی فضاهای بی دفاع شهری
13. ارائه گزارش هفتگی توسط نواحی به مراکز خدمات اجتماعی
14. ارائه گزارش دوره ای به سازمان(ماهانه، سه ماهه، ۶ ماهه و یکساله)

1. استفاده از ظرفیتهای موجود مردمی در سطح محلات بمنظور شناسایی فضاهای بی دفاع شهری
2. آموزش و ارتقاء سطح آگاهی عمومی در سطح محله (برگزاری کارگاه آموزشی)
3. شناسایی فضاهای بی دفاع شهری با مشارکت شهروندان در سطح محلات و برنامه ریزی در خصوص کنترل و کاهش تبعات ناشی از آن
4. اعلام کتبی فضاهای شناسایی شده به ناحیه و مرکز خدمات اجتماعی
5. حضور در کارگاه های آموزشی سازمان 6. ارائه نظرات وپیشنهادات در خصوص بهسازی فضاهای بی دفاع شهری