بادهای ۱۲۰ روزه سیستان و بلوچستان

سازمان هواشناسی با اعلام این خبر که بادهای ۱۲۰ روزه سیستان و بلوچستان به زودی آغاز می‌شود، هشدار داد حداقل پنج شهرستان شمال سیستان و بلوچستان به صورت مستقیم با چالش گردوخاک ناشی از خشک شدن تالاب‌های هامون و مناطق غبار خیز در شرق کشور مواجهه است.

بر اساس این گزارش، همزمان با وزش بادهای ۱۲۰ روزه در شمال سیستان‌و بلوچستان، بیشترین سرعت وزش باد در منطقه هیرمند به ۹۰ کیلومتر بر ساعت رسید.

به نوشته روزنامه شرق، حداقل پنج شهرستان شمال سیستان و بلوچستان به صورت مستقیم با چالش گردوخاک ناشی از خشک شدن تالاب‌های هامون و مناطق غبار خیز در شرق کشور مواجهه هستند. گاهی گردوخاک این مناطق به دریای عمان نیز نفوذ می‌کند و علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن اکثر شهرستان‌های این استان، به عمق خاک کشورهای همسایه افغانستان و پاکستان نیز کشیده می‌شود.

بادهای موسمی سیستان و بلوچستان معمولا از اواخر اردیبهشت آغاز می‌شود و تا پایان شهریور ادامه دارد. اما طی سال‌های اخیر و با توجه به خشکسالی‌های پیاپی، مدت این بادها افزایش یافته و حتی تا ۱۶۰ روز هم ادامه می‌یابد. افزایش مدت این بادها و گرد و خاک‌های ناشی از آن، زندگی مردم را مختل کرده است. این موضوع منجر به مهاجرت، پُر شدن رودخانه‌ها و جوی‌های آب، پر شدن مخازن طبیعی و چاه نیمه‌ها می‌شود. اما مهمترین معضلی که در نتیجه این بادها برای استان سیستان و بلوچستان ایجاد شده، گسترش بیماری‌های مختلف خصوصا بیماری‌های چشم، تنفسی و ریوی است. به طوری که این استان در رتبه نخست بیماری سل در ایران قرار دارد. به دلیل همین بادها بارها پروازهای مسافری و تجاری به تعویق افتاده و یا لغو شده است.

نکته‌ای که برخی از کارشناسان حوزه محیط زیست معتقدند آن است که خشک شدن رودخانه هیرمند در افزایش عوارض این بادها تاثیر بسزایی داشته است.

افراد کهنسال منطقه می‌گویند در گذشته این بادها برای منطقه گرم سیستان بلوچستان نعمتی بود و باعث خنکی هوا می‌شد، اما پس از خشکی منطقه و برخاستن گرد و خاک‌ها، باد به مشکلی جدی تبدیل شده است.

به دنبال این بادها شن‌های روان هم به حرکت در می‌آیند و زمین‌های کشاورزی و جاده ها را زیر خود مدفون می‌کنند. موضوعی که خسارات مالی وسیعی را به دنبال دارد. از دیگر مسائلی که این بادها برای زندگی عادی مردم در منطقه ایجاد می‌کند، از کار انداختن کولرها در فصل گرماست. به طوری که شن پوشال های ان را پر می‌کند و دیگر امکان خنک کردن خانه وجود ندارد.

یکی از راه‌هایی که برای حل مشکل شن‌های روان و گرد و خاک پیشنهاد می‌شود، مالچ پاشی است. با این حال باید در نظر داشت مالچ پاشی‌ها باید در فواصل زمانی معین تجدید شود. زیرا با عبور و مرور حیوانات، دام‌ها و خودروهایی که کالای قاچاق وارد کشور می‌کنند، این مالچ پاشی‌ها هم از بین می رود. از سوی دیگر از بین رفتن پوشش گیاهی یکی از دلایل افزایش گرد و غبار و حرکت شن‌های روان است.

از سوی دیگر خشکی دریاچه هامون باعث شده تا برخی به صورت غیر قانونی به برداشت شن از کف دریاچه روی بیاورند که خودش باعث می‌شود تا شرایط حاد شود. ساکنان اطراف هامون می‌گویند در زمان‌هایی که دریاچه آبگیری می‌شود، رشد گیاهان در اطراف آن افزایش می‌یابد و عوارض طوفان شن کاهش می‌یابد. در این شرایط دولت باید به طور جدی مسئله حقابه ایران را پیگیری کند.

از سوی دیگر باید از این بادها به عنوان موهبتی یاد کرد. اگر وزارت نیرو با جدیت و برنامه‌ریزی مدون در این منطقه نیروگاه‌های بادی تاسیس کند، به راحتی می‌توان هم برق استان را تامین کرد و هم به صادرات برق به کشورهای همسایه امیدوار بود. خصوصا که کاهش وابستگی به انرژی‌های فسیلی باید در دستور کار ایران باشد. در واقع در صورت برنامه‌ریزی درست می‌توان این تهدید را به فرصت تبدیل کرد.