رودخانه بالیقلو چای به منجلاب اردبیل تبدیل شده است
خبرگزاری رکنا ۱۲ تیرماه ۱۴۰۲، گزارش داد در حالی که بنرهای «پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو» سراسر شهر اردبیل را پر کرده، اما به دلیل بی‌توجهی مسئولان، رودخانه بالیقلو چای در وسط شهر اردبیل به «منجلابی آلوده و متعفن» تبدیل شده است.
بالیقلو چای ۷۵ کیلومتر طول دارد. این رودخانه از کوه‌های سبلان و بزقوش سرچشمه گرفته و پس از عبور از شهر اردبیل به رود قره‌سو می ریزد. بالیقلو چای در داخل شهر اردبیل نیز ۷ کیلومتر طول دارد و یکی از معدود رودخانه‌های درون شهری کشور بوده و از جاذبه‌های طبیعی گردشگری اردبیل محسوب می‌شود.
بالیقلو چای در ترکی به معنی رود پر از ماهی است و روزگاری نه چندان دور، رودخانه‌ای پرآب بود که محلی برای ماهیگیری، تفریح و استراحت مردم منطقه بود. اما این رود اکنون به گندابی بدل شده که هم منظره زشت و بوی تعفن آن شهروندان را آزار می‌دهد و هم آلودگی آن، سلامت شهروندان را تهدید می‌کند. وضعیت اسفناک این رود نفس‌های ماهیان، پرندگان و اکوسیستم منطقه را نیز به شماره انداخته است. فعالان محیط زیست و کنشگران اجتماعی اردبیل سال‌هاست در مورد وضعیت اسفناک این رود و تبدیل شدن آن به مرکز آلودگی و بیماری هشدار می‌دهند اما متاسفانه مورد توجه جدی متولیان امر قرار نگرفته است.
بالیقلو چای همچنین، تامین کننده اصلی آب سد یامچی اردبیل است که آب کشاورزی و آب شرب شهرستان‌های اردبیل و سرعین از این سد تامین می‌شود. این سد در سال ۱۳۸۲ افتتاح شد. آب رودخانه بالیقلو چای پیش از رسیدن به اردبیل، به سمت سد یامچی منحرف می‌شود که این اقدام یکی از علل اصلی وضعیت اسفناک کنونی رودخانه در داخل شهر اردبیل است. پیشتر در سال ۱۳۹۴ محمد مدنی، معاون خدمات شهری شهردای اردبیل در گفت‌و‌گو با تابناک، عدم تامین حقابه زیست محیطی بالیقلو چای توسط شرکت آب منطقه‌ای را دلیل «افزایش میزان آلودگی و رشد جلبک ها در بستر رودخانه» دانست.
در سال ۱۳۹۹ نیز رامین جمشیدی، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در مصاحبه با فارس، ضمن انتقاد از عدم تخصیص حقابه بالیقلو چای و با تاکید بر اینکه بعد از تامین آب شرب مردم از سد یامچی، اولویت باید با تامین حقابه زیست محیطی رودخانه باشد، گفت: «متاسفانه در حال حاضر بعد از تامین آب شرب مردم، تامین آب کشاورزی در اولویت قرار دارد و در نهایت اگر اندک آبی باقی بماند، به رودخانه تعلق می‌گیرد و این امر قابل قبول نیست.»
در همان زمان، عباس جنگی مرنی، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل نیز در گفت‌و‌گو با فارس، کشاورزان را مقصر اصلی معرفی کرد و گفت: «حقابه زیست محیطی رودخانه بالیقلو چای علاوه بر حقابه کشاورزی، از سد یامچی رهاسازی می‌شود ولی به علت برداشت آب برای مصارف کشاورزی از این رودخانه توسط حقابه‌داران مسیر رودخانه، عموما جریان آب دچار نقصان شدید می‌شود و عملا آب رهاسازی شده از سد یامچی به محدوده شهر اردبیل نمی‌رسد.»
رئوف مصطفی‌زاده، کارشناس محیط زیست و عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی نیز در سال ۱۳۹۹ در گفت‌و‌گو با فارس، تخلیه پساب آبگرم‌های معدنی در بالادست، تخلیه فضولات حیوانی روستاهای حاشیه رودخانه، تخلیه زباله‌های خانگی و ساختمانی، تخلیه فاضلاب محلات و شهرک‌های اطراف به رودخانه و عدم جدیت مسئولان شهرداری در پاکسازی بستر رودخانه، را از عوامل اصلی آلودگی بالیقلو چای بر شمرد.
شهروندان چه کار می‌توانند بکنند
دلایل آلودگی رودخانه بالیقلو چای: تخلیه پساب آبگرم‌های معدنی در بالادست، تخلیه فاضلاب شهری، تخلیه فضولات حیوانی، زباله‌های خانگی و مواد شوینده در مسیر روستاهای حاشیه رودخانه از جمله عوامل آلودگی رودخانه
بر این اساس تحت فشار قرار دادن شرکت آب و فاضلاب توسط شهروندان، رسانه‌ها و مسئولان مربوطه از جمله شهرداری و اداره محیط زیست، برای تامین به موقع حقابه رودخانه بالیقو چای مهمترین راهکار برای حل این معضل است.
مدیریت بهینه آب از طریق ارتقاء زیرساخت‌های کشاورزی و افزایش کارایی سیستم‌های آبیاری کشاورزان حاشیه رودخانه بالیقلو چای، در کنار ترویج فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف آب و برخورد با برداشت غیرقانونی آب توسط کشاورزان از اقدامات فوری است که نهادهای استانی برای جلوگیری از هدف رفتن آب این منطقه باید انجام دهند.
فرهنگ سازی و آگاهی‌بخشی به روستاییان و ساکنان محلات حاشیه رودخانه برای عدم تخلیه فضولات حیوانی و زباله‌های خانگی و ساختمانی به داخل رودخانه بالیقلو چای و برخورد جدی با متخلفان هم یکی دیگر از همین اقدامات مورد نیاز است. تکمیل و توسعه زیرساخت‌های فاضلاب شهری اردبیل و جلوگیری از رهاسازی فاضلاب محلات و شهرک‌های اطراف به داخل رودخانه بالیقلو چای، در کنار تحت فشار قرار دادن مسئولان شهرداری اردبیل توسط شهروندان و رسانه‌ها برای پاک سازی مستمر بستر رودخانه از دیگر امکان ها برای احیای این رودخانه است.