آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب در ورامین

بحث آبیاری زمین‌های کشاورزی جنوب تهران را باید فاجعه‌ای برای شهروندان دانست. این مزارع محصولاتی تولید می‌کنند که حاوی فلزات سنگین، برخی مواد شیمیایی ناشی از شوینده‌ها و پساب‌های صنعتی هستند. این امر باعث شده که هوا و زمین این منطقه، به خصوص شهر ری و ورامین، آلوده و بهداشت عمومی را تهدید کند. این مناطق نقش بزرگی در تأمین سبزیجات، برنج و غذای دام استان تهران دارند.

با وجود این وضعیت نگران‌کننده، سوال اصلی این است که چرا وزارت جهاد کشاورزی که خبر از جشن پاکی مزارع جنوب تهران در آینده‌ای نزدیک می‌دهد، تا کنون نتوانسته است کنترل بر آبیاری این مزارع را به دست بگیرد؟ برای حل این مشکلات، نیازمند تلاش و همکاری میان وزارت جهاد کشاورزی، مسئولین محلی و جامعه علمی و محیط‌زیستی است تا طرح‌های مدیریت منابع آبی و بهداشت زمین‌های کشاورزی در این مناطق اجرا شود. همچنین، اطلاع‌رسانی به مردم درباره آثار زیان‌بار این فعالیت‌ها و توجه به حفظ محیط‌زیست به عنوان اولویت باید مورد توجه قرار گیرد. اجرای طرح‌های اصلاحی و پیشگیرانه، همچون کنترل استفاده از شیمیکارها و مواد آلوده کننده‌ای که در آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌تواند بهبودی موضوع را به‌همراه داشته باشد. همچنین همکاری مسئولین محلی و دولتی برای اجرای سیاست‌های حفاظتی و محیط‌زیستی، به میزان قابل توجهی در حفظ کیفیت منابع آبی و زمین‌های کشاورزی این منطقه مؤثر خواهد بود.

بخش عظیمی از نیاز مردم به سبزیجات شهر تهران در این منطقه تولید می‌شود؛ اما متأسفانه سبزیجاتی که پس از مطرح شدن دوباره آلوده بودن مزارع، مشتری سابق خود را ندارد. ذکریا یکی از کارگران است که در زمین کشاورزی که در آن سبزیجات کشت می‌شود، در جاده ورامین مشغول به کار است. او ابتدا از جواب دادن طفره می‌رود؛ اما بالاخره با اصرار پاسخ می‌دهد: "تولید امسال سبزیجات خوب بوده است؛ البته این زمین‌ها با فاضلاب آبیاری می‌شود که باعث شده است که هم شکل محصولات و هم تولید خوب باشد؛ اما این محصولات در بهار و تابستان فروش خوبی نداشته است."

طبق آمار رسمی، در نزدیک به 50 درصد از این مزارع برنج کشت می‌شود، برنجی که طبق گفته کشاورزان پس از برداشت به شالی کوبی‌های فعال در شمال کشور فرستاده می‌شود. دشت ورامین بیشترین آمار مصرف آب فاضلاب را دارد. روستای فیروز آباد در منطقه قلعه‌نو نیز از نقاطی است که تماماً توسط فاضلاب آبیاری می‌شود. یکی از ساکنان روستای فیروز آباد که مغازه‌دار است، در این رابطه می‌گوید: دولت موفق شده است بخش‌هایی از مزارع جنوب تهران را از آبیاری ناسالم برهاند؛ اما نقاط کلیدی هنوز با فاضلاب آبیاری می‌شود. روستای فیروز آباد از نقاطی است که زور دولت به آن نرسیده است؛ زمین‌های این منطقه متعلق به چند فرد خاص است که کشاورزان به قیمت‌هایی بالا از صاحبان آن اجاره کرده‌اند و در بخش عظیمی از مزارع آن برنج کشت می‌شود.

• آبیاری پایدار و بهینه: برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب برای آبیاری زمین‌های کشاورزی با استفاده از آب‌های تصفیه‌شده و بهینه‌سازی مصرف آب می‌تواند به کاهش استفاده از فاضلاب و آلودگی محصولات کمک کند.
• انتقال منابع آبی: انتقال منابع آبی از نواحی با فراوانی آب به مناطق کم‌آب و استفاده از روش‌های نوین مانند تصفیه فاضلاب می‌تواند به کاهش مشکل آبیاری ناپسند در مناطق کشاورزی کمک کند.
• آموزش به کشاورزان: آموزش کشاورزان در مورد مدیریت پایدار آبیاری، استفاده از کودهای آلی و روش‌های کشت نوین باعث بهبود کیفیت محصولات و کاهش آلودگی می‌شود.
• نظارت و کنترل: تنظیم و اجرای قوانین و مقررات مربوط به آبیاری و مدیریت مصرف آب در مناطق کشاورزی و نظارت دقیق بر فعالیت‌های کشاورزان و کشت‌ها می‌تواند از آلودگی محصولات جلوگیری کند.
• افزایش همکاری بین بخش‌ها: همکاری بین وزارتخانه‌ها و نهادهای مختلف برای حل مشکلات آبیاری، مدیریت زمین‌ها و حفاظت از منابع طبیعی از اهمیت بالایی برخوردار است.
• تشویق به کشاورزی پایدار: ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی به کشاورزانی که روش‌های کشت پایدار و مدیریت منابع آبی پویا را به کار می‌برند، می‌تواند افزایش حساسیت مردم نسبت به کیفیت محصولات را تسهیل کند.
• آگاهی‌زا: آگاهی‌بخشی به مردم در مورد اهمیت مصرف آب بهینه و انتخاب محصولات آلی و سالم می‌تواند تقاضا برای محصولات سالم را افزایش دهد و کشاورزان را به استفاده از روش‌های سازگار با محیط‌زیست ترغیب کند