
وجود ۱۲۰ هزار کودک کار در کشور
محمدرضا حیدرهایی، سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از وجود ۱۲۰ هزار کودک کار در کشور خبر داد و گفت: «در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ نفر از کودکان خیابانی شناسایی شدند که حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ نفر از آنها از خدمات سازمان بهزیستی استفاده کردند و مابقی آنها تمایلی برای دریافت این خدمات نداشتند.»
طبق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، «کودک کار» طفل یا نوجوانی است که برای ادامه زندگی و امرار معاش خود یا خانواده، مشغول فعالیت در ازای دریافت مزد یا بدون دریافت مزد است و این فعالیت منجر به وضعیت مخاطرهآمیز برای او میگردد. «کودک خیابانی» نیز طفل و نوجوان در معرض خطر است که به جهت فقر یا بیخانمانی به صورت محدود یا نامحدود در خیابان به سر میبرد.
مهمترین دلایل افزایش کودکان کار و خیابانی، فقر، اعتیاد، طلاق و تک والد بودن کودکان است. وادار کردن کودکان به انجام کارهای سخت، علاوه بر آسیب جسمی و روحی، موجب تخریب شخصیت اجتماعی آنها میشود. بازماندن کودکان از تحصیل، عدم کسب مهارت و آگاهی، فرار از خانه، اعتیاد، تکدیگری و مورد خشونت و سواستفاده جنسی قرار گرفتن، از پیامدهای کار کودکان است.
سرپرست دفتر امور آسیبدیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در مصاحبه با ایسنا با بیان اینکه سازمان بهزیستی به عنوان سازمان «مددکارمحور» با جمعآوری کودکان کار و خیابان به طور کلی مخالف است، میگوید: «موضوع کودکان کار و خیابان مسئلهای است که باید ریشهای برطرف شود. جمعآوری این کودکان مشکل آنها را حل نمیکند بلکه تنها مدل کاریشان را تغییر میدهد. به طوریکه اگر آنها در گروه سنی نوجوان باشند ممکن است در فروش و جابجایی مواد مخدر از آنها استفاده شود و اگر کم سن و سالتر باشند به کارگاههای زیرزمینی یا زبالهگردی ورود پیدا کنند. از سوی دیگر جمعآوری کودکان کار و خیابان موجب میشود آنها از دسترس سازمان بهزیستی برای دریافت حمایت خارج شوند.» او معتقد است اگر دستگاهها به تکالیف قانونی خود عمل کنند، کودکان منفعت بیشتری میبرند.
قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، ۲۰ دستگاه دولتی از جمله وزارت کار و امور اجتماعی، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت را موظف کرده تا کودکان کار و خیابان را مورد حمایت قرار دهند. طبق این قانون، سازمان بهزیستی، مسئولیت اصلی حمایت از اطفال و نوجوانان در معرض خطر و بزهدیده را برعهده دارد و مکلف است با مشارکت و همکاری تمامی دستگاههای اجرایی به شناسایی، پذیرش، حمایت، نگهداری و توانمندسازی اطفال و نوجوانان موضوع قانون اقدام کند.
طبق این قانون، شهرداریها موظف به تامین فضا برای سازمان بهزیستی هستند تا از این طریق بهزیستی بتواند مدل حمایتی خود را اجرا کند. همچنین شهرداریها موظفاند مکانهای تفریحی و ورزشی خود را در مدت زمان مشخصی از شبانه روز به طور رایگان در اختیار کودکان کار و خیابان قرار دهند. طبق این قانون، جمع آوری کودکان کار و خیابان نیز بر عهده پلیس است. پلیس در موضوع باندهایی که از کودکان کار سوءاستفاده میکنند نیز وظیفه دارد اگر باندی شناسایی شد، در خصوص کشف و انهدام آن باند ورود کند.