حجاب اجباری؛ آپارتاید سیاسی علیه زنان

این روزها بار دیگر نزاع ایدئولوژیک علیه حجاب اجباری تشدید شده است. طی 44 سال گذشته این موضوع به یکی از مهمترین محل‌های جدال بین حاکمیت و زنان بدل شده است. اگرچه به نظر می‌رسید در اوایل انقلاب موضوع مبارزه با حجاب اجباری مورد حمایت مردان نبود، اما این روزها بخش کثیری از مردان هم در صف مخالفان حجاب اجباری ایستاده‌اند.

حاکمان ایران پس از انقلاب سال 57 مدعی بودند که حجاب به زنان کمک می‌کند تا در جامعه حضور یابند. آنها حجاب را محافظ زن معرفی می‌کنند که این فرصت را فراهم می کند تا زنان در عرصه‌های عمومی حضور پیدا کند. اما حالا با گذشت زمان شرایط تغییر کرده است.

در حالی که طیف وسیعی از زنان با حجاب اجباری مخالفت می‌کنند و حتی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اکثریت جامعه و حتی زنان محجبه با حجاب اجباری مخالفت می‌کنند، حاکمان جمهوری اسلامی با همان استدلالات قبلی بر طبل حفظ حجاب اجباری می‌کوبند.

بررسی روند وضعیت زنان طی چهار دهه گذشته نشان می‌دهد که برخلاف ادعاهای مقامات جمهوری اسلامی، زنان با فشار حجاب اجباری در عرصه عمومی کمرنگ شده‌اند. تعداد نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی معمولا به تعداد انگشتان یک دست نمی‌رسد. یعنی کمتر از یک دهم تعداد نمایندگان. این در حالی است که در بسیاری از دوره‌ها تعداد نمایندگان مجلس به مراتب کمتر از این تعداد است. بدیهی است که در این شرایط شانس این افراد برای رسیدن به ریاست کمیسیون‌ها و تاثیر گذاری بر تصمیمات کلان ناچیز است.

البته در سطوح دیگر سیاسی وضعیت بسیار برتر است. مرضیه وحید دستجردی تنها زنی است که در کل دوران جمهوری اسلامی به وزارت رسیده است. در رده ریاست جمهوری هم هیچ زنی تا به حال حتی امکان کاندید شدن را نیافته است. هیچ کدام از منصوبان رهبر جمهوری اسلامی زن نبوده‌اند و مجلس خبرگان رهبری خالی از حضور زنان است.

اما نکته قابل توجه این است که همین اندک زنانی هم که طی این دوران به سمت‌های مدیریتی در ساختار جمهوری اسلامی رسیده‌اند، محجبه و ملتزم به چادر بودند. در واقع هیچ زنی که معتقد به حجاب نباشد امکان راهیابی به ساختار سیاسی جمهوری اسلامی را ندارد. حتی در دیدارهای رهبر جمهوری اسلامی هم زنان بی‌حجاب یا حتی غیرچادری حضور ندارند. در واقع جمهوری اسلامی ایدئولوژی حجاب اجباری را تحمیل کرده است و با اعمال یک تبعیض سیستماتیک اکثریت زنان یا زنان بی اعتقاد به حجاب را از عرصه عمومی حذف کرده است.

بدیهی است که طی این مدت تبعیض‌های متعددی مانند تبعیض مذهبی و.. هم اعمال شده است. اما زنان عملا به نمادی برای قدرت نمایی جمهوری اسلامی تبدیل شده است. همان طور که پیشتر احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان و از سران اصلی جمهوری اسلامی تاکید کرده بود که حجاب پرچم جمهوری اسلامی است.

در این شرایط ادامه مبارزه مدنی زنان در بی‌اعتنایی به حجاب اجباری و تبلیغ و ترویج آن موضوع مهمی است. این کار باید با انتشار در فضای مجازی به عنوان یک کنش سیاسی، فرهنگی و اجتماعی توصیه شود. از سوی دیگر مردان باید در حمایت از زنان بی‌حجاب سکوت نکنند و در صورت هرگونه تعرض از سوی حامیان حجاب اجباری یا نیروهای حکومتی از زنان دفاع کنند. این مسئولیت هر مردی است که از حق بدیهی زنان در انتخاب پوشش حمایت کنند. لغو حجاب اجباری گامی مهم در مسیر لفو تبعیض سیستماتیک علیه زنان خواهد بود.