ادعاهای ضد و نقیض سدهای کشور

طی سالهای اخیر کمبود بارندگی، خشکسالی و به تبع آن کمبود آب در کشور به معضلی جدی تبدیل شده است. در این شرایط هر بار با فرارسیدن فصل تابستان مسئولان از کمبود آب و خالی بودن سدها سخن می‌گویند و خواهان صرفه جویی مردم می‌شوند. اما در فصول سرد سال هر بار اعلام آمار بهبود شرایط به بخش اصلی صحبت‌ها و آمارهای اعلامی مسئولان تبدیل می‌شود. در واقع به نظر می‌رسد مدیران کشور به جای اینکه برنامه‌ریزی مدونی برای مدیریت خشکسالی داشته باشند، چشم به آسمان دوخته‌اند.

در آخرین گزارش مرکز اطلاعات و داده‌های آب کشور آمده است: حجم آب موجود در سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ به عدد ۳۱ میلیارد و ۹۳۰ میلیون مترمکعب رسیده است. رقمی که نسبت به سال گذشته افزایش ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد.

در همین رابطه، ایسنا در گزارشی با بیان اینکه آمار بهره برداری از سدهای مخزنی کشور تا ۲۶ فروردین‌ماه نشانگر پرشدگی ۶۱ درصد مخازن سدهای کشور است، نوشته است: میزان ورودی آب به سدهای کشور تا ۲۶ فروردین ماه معادل ۲۵ میلیارد و ۴۸ میلیون مترمکعب بوده که این عدد در مقایسه با سال گذشته که عددی معادل ۲۰ میلیارد و ۷۴ میلیون مترمکعب بوده ۲۳ درصد افزایش داشته است، همچنین میزان خروجی از مخازن سدهای کشور در این تاریخ معادل ۱۴ میلیارد و ۵۹۰ میلیون مترمکعب ثبت شده که این عدد در قیاس با سال گذشته که عددی معادل ۱۳ میلیارد و ۸۴۰ میلیون مترمکعب بوده بیانگر افزایش ۵ درصدی است.

همزمان با ارائه این آمار از سوی مراکز مختلف کشور، استاندار تهران پیشاپیش نسبت به کمبود آب هشدار داد.

علیرضا فخاری استاندار تهران درخصوص بحران آب در تهران ببه خبرگزاری پانا گفت: کمبود آب جدی است اما از آن به عنوان بحران صحبت نمی‌کنیم. اگر بخواهیم به نقطه بحران نرسیم، باید نظام صحیح مصرف را در دستور کار داشته باشیم و مصرف بهینه از آب موجود را داشته باشیم.

او در ادامه مانند سایر مقامات نظام از مردم خواست که در مصرف صرفه‌جویی کنند.

به گفته استاندار تهران با صرفه‌جویی ۲۰ درصدی می‌توان از تابستان سال جاری بدون نگرانی از قطعی آب گذر کرد.

بخش بزرگی از آب مصرفی کشور از طریق منابع زیرزمینی تامین می‌شود. به طوری که بر اساس آمار وزارت نیرو، بیش از ۵۵ درصد نیاز آب کشور از طریق چاه‌ها تامین می شود که البته ۸۷ درصد آن صرف کشاورزی می‌‌شود. دقیقا همان موضوعی که بارها کارشناسان آن را به عنوان عامل فرونشست زمین از آن یاد می‌کنند.

با این حال مسئولان فشار خود را برای کنترل بخش خانگی متمرکز کرده‌اند.

به عبارت دیگر در شرایطی که مصرف آب در بخش کشاورزی بیشترین سهم را در مصرف سرانه آب کشور دارد، مسئولان ترجیح می‌دهند به جای سرمایه‌گذاری بر روی بخش کشاورزی، روی بخش خانگی متمرکز شوند. اگرچه متوسط مصرف خانگی در ایران بیش از بسیاری از کشورهای توسعه یافته است، اما باید در نظر داشت به لحاظ مدیریتی اولویت باید با بخش کشاورزی باشد.

یکی از راهکارهایی که پیشنهاد می‌شود، سرمایه‌گذاری دولت بر بخش کشاورزی است. وزارت کشاورزی باید با اولویت‌بندی محصولات کم‌آب‌بر آنها را به عنوان کشت جایگزین در مناطق مختلف کشور کند. بسیاری از این محصولات مانند کلزا حتی سودآوری بیشتری هم دارند. بنابراین می‌توان محصولات آب‌بر را وارد کرد و مازاد تولید محصولات کم‌آب‌بر را صادر کرد. به عبارت دیگر نیاز نیست به جز محصولات استراتژیک مانند گندم، سایر محصولات را تولید کنیم و باید بنا بر ظرفیت‌های اقلیمی کاشت محصولات کشاورزی را مدیریت کنیم.

همچنین، مدتهاست که بحث آبیاری قطره‌ای به جای آبیاری غرقابی پیشنهاد می‌شود. اما این روش نیازمند حمایت مالی دولت به کشاورزان است و باید این کار با حمایت بانک‌ها در دستور کار قرار گیرد.