سامانه سیام ؛ دم خروسی دیگر در جاسوسی الکترونیک جمهوری اسلامی
نشریه آمریکایی «اینترسپت» در جدیدترین گزارشی تحقیقی خود از ابعاد تازه سرکوب دیجیتال و شیوه‌های جدید جمهوری اسلامی در به کار گیری فناوری اطلاعات برای رصد، جاسوسی، رد یابی و کنترل هرچه بیشتر معترضان پرده برداشت.
در این گزارش که به بررسی ابزارهای دقیق و پیشرفته حکومت برای ردیابی تلفن همراه شهروندان پرداخته شده، از سامانه‌ای به نام « سیام » برای دست کاری از راه دور ارتباطات تلفنی پرده برداشته شده است.
وبسایت اینترسپت گزارش می‌دهد که در مجموعه اسناد داخلی «سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» که زیر نظر « وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات » فعالیت می‌کند، اسنادی درباره موجودیت و نوع کارایی سامانه ای به نام « سیام » برای کنترل و رصد ارتباطات وجود دارد .
دفترچه راهنمای فارسی این سامانه از سوی «اداره کل امنیت سیستم‌های ارتباطی»، از زیرمجموعه‌های سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، به دو زبان فارسی و انگلیسی تهیه شده است.
این گزارش در راستای بررسی نحوه کارکرد این سامانه و توانایی‌های فنی آن در سرکوب معترضان مینویسد: «سیام می‌تواند ارتباط داده تلفن همراه را بسیار کند کرده، و از طریق شکستن رمزگذاری تماس‌های تلفنی به اطلاعات تماس افراد دست پیدا کند.»
ردیابی حرکت افراد و یا گروه‌های بزرگ نیز یکی از دیگر امکاناتی است که سیام قادر است آن را انجام دهد. به صورت کلی این سامانه می‌تواند مجموعه بزرگی از اطلاعات فراهم کند که نشان دهد چه کسی در چه ساعتی و کجا و با چه فردی صحبت کرده است.
در گزارش اینترسپت به این اشاره شده است که اغلب معترضان از ردیابی اطلاعات خصوصی خود و رصد حکومت از مکان آنها برای بازداشت متعجب بوده‌اند . در ادامه گزارش، تاکتیک‌های جمهوری اسلامی در ردیابی، کنترل همه جانبه اینترنت و ابزارهای ارتباطی و عدم شفافیت در این زمینه بسیار« هراس‌انگیز» و در جهت ایجاد نوعی از « وحشت خاموش » میان معترضان قلمداد شده است.
سامانه سیام با کند کردن سرعت انتقال داده در تلفن همراه از شبکه ۴جی یا ۳جی اینترنت را به شبکه ۲جی منتقل می‌کند و با این کار عملا امکانات هوشمند و تائید دو مرحله‌ای گوشی ها را از کار انداخته و اطلاعات تماس‌ها و پیام‌ها را در مقابل سرقت حکومتی آسیب‌پذیر می‌کند.
اینترسپت مینویسد: «در حالی که اتصالات شبکه تلفن ۵جی و ۴جی کنونی دارای سیستم‌های رمزگذاری داخلی قوی‌تری برای جلوگیری از شنود هستند، استاندارد شبکه ۲جی که برای اولین بار در سال ۱۹۹۱معرفی شد، عموما داده‌ها را رمزگذاری نمی‌کند، یا از روش‌های رمزگذاری قدیمی استفاده می‌کند که به راحتی می‌توان آنها را رمزگشایی کرد.»
یکی دیگر از ویژگی‌های این سامانه، ردیابی مکان فیزیکی کاربران تلفن همراه است که به مقامات اجازه ره گیری حرکات فردی و جمعی را می‌دهد.
از دیگر امکانات شگفت‌آور این سامانه امکان تشخیص شماره‌های تلفنی و به‌اصطلاح « آی ام ای آی » (شناسه جهانی تجهیزات سیار ، شامل رشته یگان‌هایی از اعداد، مختص هر تلفن همراه) است.
سیام با استفاده از فرمانی به نام « LocatinCustomerList» به شرکت‌های اپراتور امکان می‌دهد که ببینند چه شماره تلفن‌هایی به برج‌های مخابراتی آنها وصل شه‌اند تا اگر مثلا درجایی اعتراضی صورت گیرد، سیام بتواند به تمام شماره تلفن‌های حاضر در آن مکان دسترسی داشته باشد.
این قابلیت باعث می‌شود تعویض سیم کارت گوشی دیگر برای پنهان کردن موقعیت جغرافیایی کاربران موثر نباشد، چرا که سیام کاربران را از طریق شماره منحصر به‌فرد خود گوشی تلفن همراه ردیابی می‌کند.
از دیگر اطلاعاتی که سیام می‌تواند از طریق ردیابی کاربران رصد کند، دسترسی به
نام پدر، شماره شناسنامه و کارت ملی، آدرس اقامت و محل کار، کارفرما و اطلاعات قبض‌های تلفن، و حتی اطلاعات سرویس اینترنتی که کاربر از آن استفاده کرده‌اند.
سیام از طریق فرمان «GetCDR» می‌تواند تمام اطلاعات تماس کاربر را از جمله زمان، تاریخ و شماره تلفن‌هایی که کاربر با آنها تماس داشته را در اختیار داشته باشد.
فرمان «GetIPDR» به سیام امکان می‌دهد تا به آدرس تمام سایت‌هایی که کاربر به آنها وارد شده دسترسی پیدا کند. همچنین سیام می‌تواند از طریق فرمان «ApplySusIp» گوشی تلفن مشخصی را به مدت تعیین شده از اتصال به اینترنت منع کند.
به نوشته گری میلر نویسنده این گزارش، دسترسی‌های سازمان تنظیم مقررات بسیار فراتر از موارد رایج و قانونی مربوط به ردگیری مشتریان در کشورهای غیرسرکوب‌گر است.
بخش عظیمی از ظرفیت نظارتی سازمان فناوری و اطلاعات جمهوری اسلامی هنوز در پرده است، اما جزئیات منتشر شده از سامانه سیام نشانگر افق جدیدی از میزان کنترل و نقض حریم خصوصی افراد توسط حکومت است.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نقشی محوری در فیلترینگ اینترنت در ایران دارد، این سازمان در سال ۲۰۱۳ میلادی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا به دلیل نقش داشتن در مسدود کردن صدها وبسایت در ایران تحریم شده است.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، ساز و کار قوانین و مقررات را به نوعی تعریف کرده است که تمام اپراتورهای مخابرات در ایران موظف‌اند به این سازمان، ابزار دسترسی مستقیم ارائه کنند.
« سیام » نقض آشکار حریم شخصی و حقوق دیجیتال
صرف نظر از اینکه این حجم از کنترل ارتباطات کاربری ، نقض آشکار حقوق بشر و قوانین بین‌المللی در این رابطه است، فعالیت‌های سامانه سیام می‌تواند تاثیر مخرب مستقیم بر روند مستند سازی نقض حقوق بشر در ایران داشته باشد . این سامانه تهدیدی جدی برای جان فعالانی است که گزارشات نقض حقوق بشر از داخل ایران را برای رسانه‌ها و نهادهای حقوق بشری ارسال می‌کنند. و بار دیگر اهمیت و نقش شرکت‌ها و نهادهای فناوری که با جمهوری اسلامی رابطه کاری و تجاری دارند را در سرکوب و کشتار مردم ایران پررنگ‌تر و ضرورت ممنوع کردن هرگونه همکاری با جمهوری اسلامی در حوزه فناوری را آشکارتر می‌کند.