آتش سوزی در باغات شیراز، هشداری برای حراست از شش‌های شهر
چند ساعت پس از آغاز آتش سوزی باغی در بلوار چمران شیراز، رییس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری از مهار کامل حریق و لکه گیری نهایی توسط تیم آتش نشانی خبر داد و تشریح کرد: فرمانده تیم اول عملیات، حدود ۲۰ حلقه لاستیک و یک تُن ضایعات پلاستیکی را طعمه آتش دیده که به چهار اصله درخت در مجاورت ضایعات سرایت و در نهایت حدود ۴۰۰ مترمربع در حوالی این ضایعات را هم دچار آتش کرده است.
بلوار شهید چمران یکی از مهم‌ترین بلوارهای شیراز در شمال غرب شهر است که در همسایگی باغاتی که جزو هویت طبیعی شیراز و شش‌های شهر محسوب می‌شوند ایجاد شده و مانند یک کمربندی، در ۵کیلومتر به موازات رودخانه شهر شیراز، غرب شهر یعنی «پل معالی‌آباد» را به شمال شهر یعنی «تقاطع دانشجو (فلکه علم)» متصل می‌کند.
به طور کلی باغات معروف شیراز به پنج گروه تقسیم می‌شوند و هرچند تغییر کاربری در سه گروه نخست آن ممنوع است، اما درده سال اخیر، وجود برخی تبصره و ماده‌های جانبی باعث شده ممنوعیت تغییر کاربری، ملغی شود و به همین منوال، وسعت «باغ‌های نوستالژی شیراز» از حدود سه هزار هکتار به کمتر از هزار هکتار کاهش پیدا کند.
به عنوان مثال، بنا بر مصوبه شورای عالی شهرسازی، در صورتی که «طرحی مردمی وجود داشته باشد که به شهر کمک کند» امکان موافقت با تغییر کاربری باغ‌های گروه یک تا سه هم وجود دارد. به گفته «سید محی‌الدین حسینی ارسنجانی»، روزنامه نگار و فعال رسانه در شیراز، «برخی مدیران معتقدند چه ارزشی دارد که باغی به مساحت ده هکتار داشته باشیم اما به دلیل ممانعت از تغییر کاربری خشک شود، در حالیکه می‌توان با اجرای یک طرح دقیق، نظیر پیاده‌راه یا طرح گردشگری حیات سبز فعلی آن را حفظ و در واقع آن را اقتصادی کرد.»
او در بخشی از یادداشتش در تابستان ۱۴۰۱ در سایت خبری «پگاه خبر» نوشته: هم اینک حدود ۷۰۰ هکتار «باغ قصردشت شیراز»، در گروه یک تقسیم بندی شده که قابلیت تغییر کاربری ندارد ولی با زد و بندهای سودجویان و منفعت طلبان، تلاش‌هایی برای تغییر کاربری باغات رو به زوال شیراز در حال انجام است که تداوم این رویه خطرناک، می‌تواند به نابودی همین مقدار باقی مانده از باغ‌های زیبا و با صفای قصردشت و چمران شیراز بینجامد.
بنابر طرح عمرانی که رئیس کمیسیون خدمات شهری و بهداشت محیط شورای اسلامی شیراز در سال ۱۳۹۴ در صحن علنی شورای شهر طرح کرد، این قصد وجود داشت که درصدی محدود از فضای باغات در حاشیه بلوار چمران، به فضاهای مسکونی و گردشگری اختصاص یابد و باغات باقی مانده، فضای سبز برج‌های مسکونی ایجاد شده در فاز نخست باشد.
این طرح که به گفته محمد حق‌نگر، ارزش مالی زمین‌های این منطقه باغی شهر را افزایش می‌داد، در مرحله دوم اجازه ساخت برج‌های بلند مرتبه را در باغات تجمیع‌شده صادر می‌کرد و صاحبین باغات می‌توانستند با نظارت شهرداری و شواری شهر، در بخشی از باغ خود برج‌سازی کنند و به این ترتیب در «پروژه ساماندهی باغات حاشیه بلوار چمران» مشارکت کنند.
شاید این پیشنهاد در نگاه اول، ایده‌ای معقول در جهت ایجاد مسکن همزمان با افزایش جمعیت شهر شیراز به نظر برسد، اما با توجه به ورود مافیای ساخت و ساز به این جریان پر سود به دور از نظارت، مشخص است که ادامه این طرح، مساحت فضای سبز شیراز را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد و آلودگی‌های شهری را برای شیراز ایجاد می‌کند.
بنابر گزارش منتشر شده در خبرگزاری فارسی با عنوان کاهش ۳۷۰ هکتاری باغات گروه یک شیراز طی دو دهه، «باتوجه به ده‌ها مصوبه‌ای که طی سال‌های گذشته برای صیانت از باغات شیراز از جمله گروه یک در ادوار مختلف شورا به تصویب رسیده است، اما همچنان دست‌های پشت پرده به راحتی پای برگه‌های درخواست تغییر کاربری امضا می‌زنند و سرمایه بزرگ شهر را به تاراج می‌دهند.»
در خرداد ماه سال ۱۴۰۱، کارزاری با عنوان «درخواست رسیدگی به باغات گروه یک شیراز مخصوصا باغات اوقاف» تشکیل شد که در متن آن ادعا شده اکثر زمین و باغات گروه یک شهر شیراز، در اختیار «گروهی خاص» قرار گرفته است و درختانشان بریده و به مجتمع‌های آپارتمانی و باغ رستوران تبدیل شده‌اند و تعدادی از این باغات هم در زمره اوقاف هستند، همانند باغی که سر کوچه ۱۹ جنگلی قرار دارد. »
هرچند این کارزار با استقبالی کمتر از ۱۰۰۰ امضا مواجه شد اما موضوعی جدی را در بر دارد و عدم توجه به آن، منجر به نابودی سریع فضای سبز تاریخی و تاثیرگذار شیراز خواهد شد چرا که بنابر شواهد موجود، گروهی که از تغییر کاربری این باغات سود می‌برند، با جدیت و سرعت عمل، مشغول به زمین‌خواری و نابودی این باغات هستند.
با این تفاسیر، خیلی دور از ذهن نیست که آتش سوزی اخیر در بخشی از باغ‌های کهنسال شیراز، بتواند در تخریب سریعتر باغات و تغییر کاربری آنها به فضاهای ساخت و ساز موثر باشد، بنابراین بهتر است تا به همین بهانه، فعالان و دوستداران شیراز، پیش‌دستی کرده و خواستار حراست و نگهداری بهتر از این باغ‌های حیاتی شهر شوند.