
مرگ تلخ هزاران قطعه ماهی در سد گلابر زنجان
سد گلابر در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی زنجان و در شهرستان ایجرود واقع شده است. این سد یکی از بزرگترین سدهای استان زنجان بوده و به لحاظ اقتصادی، کشاورزی و زیستمحیطی اهمیت ویژهای برای منطقه دارد. در سالهای گذشته مرگ تلخ ماهیها در سد گلابر ایجرود بارها خبرساز شده و شبهات زیادی ایجاد کرده است. امسال نیز مرگ ماهیهای سد گلابر برای چندمین سال متوالی تکرار شد و در روزهای اخیر هزاران ماهی در این سد تلف شدند. خبرگزاری ایرنا شمار ماهیهای تلف شده را ۲ هزار قطعه عنوان کرده است. انتشار فیلمهایی از تلف شدن گسترده ماهیها در این سد از یک سو سبب نگرانی مردم منطقه شده و از سوی دیگر واکنش فعالان محیط زیست را به همراه داشته است.
مسئولان دولتی و فعالان محیط زیست در خصوص علت مرگ گسترده ماهیها در سد گلابر دلایل مختلفی را مطرح میکنند. مهمترین دلایل مطرح شده در این باره «عدم رهاسازی حقابه محیط زیستی سد گلابر، گل و لای حاصل از بارندگی، آلودگی ناشی از کودهای شیمیایی و آلودگی انگلی» هستند.
فعالان محیط زیست در گفتوگو با «صدای زنجان»، عدم رهاسازی حقابه محیط زیستی سد گلابر را علت مرگ ماهیها میدانند و میگویند: «تا زمانی که رهاسازی حقابه محیط زیستی صورت نگیرد احتمال تکرار مرگ ماهیهای سد گلابر در سال جاری و حتی سالهای پیش رو بالاست.» اما علی اسدی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست استان زنجان تأثیر آزادسازی حقابه زیستمحیطی بر مرگ ماهیها را رد کرده و میگوید: «رهاسازی حقابه در پاییندست اتفاق میافتد اما مرگ ماهیان بیشتر در ورودی و بالادست سد اتفاق افتاده است.» او ادعا میکند که شرکت آب منطقهای هر ساله حقابه زیستمحیطی این سد را رهاسازی میکند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست استان زنجان، علت اصلی این مرگومیر را «گلولای ناشی از بارندگی و سیلاب» معرفی میکند و میگوید: «ورود آب آلوده و تجمیع آن در شش ماهیها، موجب خفگی آنها میشود.» به گفته وی، در پایین دست سد که آب زلال بوده، تلفاتی مشاهده نشده است.
محمدرضا یافتیان، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان نیز «بارندگیهای سیلابی و ایجاد گلولای» را عامل مرگ ماهیهای سد گلابر معرفی میکند. او «ساماندهی بندهای بالا دست سد» را راه حل این مشکل میداند و میگوید: «با این اقدام از ورود ناگهانی سیلاب به سد جلوگیری میشود.»
علی اسدی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره حفاظت محیطزیست استان زنجان «ورود فاضلابهای روستاهای اطراف به سد گلابر» را دومین دلیل مرگ ماهیها قلمداد میکند. به گفته وی، ۸ روستای بالادست سد، فاقد تصفیهخانه هستند و جمعیت بالایی دارند. این مقام مسئول، سومین علت مرگ ماهیها را «ورود کودها به سد» میداند و میگوید: «در اطراف بالادست سد که اراضی کشاورزی وجود دارد، در زمان بارندگی کودها وارد سد میشوند و اثرات مخربی از جمله مرگ ماهیها را به همراه دارند.»
مجید اسکندرپور، معاون اداره کل دامپزشکی استان زنجان نیز در گفتوگو با فارس، «گلآلود شدن آب در فصل بارندگی» را علت اصلی مرگ ماهیها میداند. او همچنین میگوید طبق بررسیهای آزمایشگاهی کارشناسان این اداره، ماهیهای سد گلابر به «بیماریهای انگلی و میکروبی» مبتلا هستند که علاوه بر کاهش تولید، موجب ضعف، بیماری و درصد متفاوتی از تلفات ماهیها میشوند.
با توجه به موارد مطرح شده، تخصیص حقابه محیط زیستی سد گلابر، ساماندهی بندهای بالادست به منظور ممانعت از ورود سیلابهای گلآلود به داخل سد و ایجاد تصفیه خانه برای روستاهای بالادست جهت ممانعت از ورود آبهای آلوده به سد، میتواند مانع از مرگ و میر گسترده ماهیهای این سد شود. همچنین تشویق کشاورزان به استفاده از کودهای طبیعی به جای کودهای شیمیایی و آموزش استفاده صحیح از کودها به کشاورزان، میتواند تا حد زیادی مانع از آلودگی آب سد گلابر با کودهای شیمیایی و مرگ ماهیها شود.