آب گرفتگی معابر در گنبدکاووس؛ مشکل از کجاست؟
شهرستان گنبدکاووس با بیش از ۳۲۵ هزار نفر جمعیت، دومین شهر بزرگ استان گلستان است که تاکنون از مشکل نبود یک سیستم فاضلاب شهری متمرکز رنج می‌برد.
در کل شهرستان‌های استان گلستان، تنها چهار شهر این استان دارای سیستم جمع‌آوری فاضلاب شهری است. گنبدکاووس به رغم داشتن مساحت و جمعیت بیشتر نسبت به این شهرها، تاکنون به دلایل مختلف که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت از داشتن یک سیستم فاضلاب متمرکز محروم مانده است.
نبود یک سیستم فاضلاب در این شهرستان، تاکنون منجر به بروز مشکلات فراوانی شده است.
یکی از این مشکلات آب‌گرفتگی معابر هنگام بارندگی، و ورود فاضلاب به رود گرگان است که در مجاورت این شهر قرار دارند.
تنها راه جمع‌آوری فاضلاب‌های شهری از سوی مسئولان ذی‌ربط، هدایت آن به سمت رودخانه‌ها عنوان شده است. دلیل این روند هم طرح جمع‌آوری فاضلاب شهری گنبدکاووس بوده است که تاکنون به بهره‌برداری کامل نرسیده است.
در این شهرستان از آن جایی که هیچ سیستم فاضلاب شهری وجود ندارد، در خیابان‌ها از «چاله‌های فاضلاب» استفاده می‌شود.
گنبد کاووس شهری است که در آن سطح آب‌های زیرزمینی بالاست. کارشناسان می‌گویند مشکل فاضلاب به ویژه در شهرهایی که دارای خاک نفوذناپذیر و سطح آب‌های زیرزمینی هستند، به صورت جدی‌تر مطرح است که این مسئله اهمیت داشتن سیستم فاضلاب شهری را در این منطقه دو چندان می‌کند.
نبود سیستم فاضلاب شهری، خطر سیل محلی و سرریز شدن فاضلاب بیمارستانی در مناطق شهری را افزایش می‌دهد.
با استفاده از یک سیستم فاضلاب شهری می‌توان پس از تصفیه آن، آب به دست آمده را برای مصارف کشاورزی، مراکز تفریحی ازجمله آبشارهای مصنوعی و آبیاری پارک‌های داخل شهری استفاده کرد.
طرح ساماندهی فاضلاب شهری
در سال ۱۳۷۴ برای ساماندهی فاضلاب شهری گنبدکاووس و بازتولید ۴۰ هزار مترمکعب فاضلاب در شبانه روز برای مصارف زراعی و صنعتی و افزایش رفاه شهروندان، طرحی با عنوان «جمع‌آوری فاضلاب شهری» آغاز شد.
با این حال این طرح که اعلام‌شده بود برای افق سال ۱۴۰۰ طراحی شده، تاکنون تنها ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
ضرورت تسریع اجرای طرح ملی جمع‌آوری فاضلاب شهر گنبدکاووس هنگامی افزایش می‌یابد که مسئولان از ورود فاضلاب‌های شهری و خانگی شهروندان به دو رودخانه «گرگان رود» و «چهل چای » سخن گفتند. این روند تأثیرات مخربی بر محیط‌زیست و نیز کیفیت محصولات زراعی که با آب این رودخانه‌ها آبیاری می‌شوند می‌گذارد. از طرفی، ورود فاضلاب به رودخانه‌هایی که منبع آبی بسیاری از زمین‌های کشاورزی است می‌تواند منشا بسیاری از بیماری‌های حاد در این منطقه باشد.
آلودگی رودها خطر جدی برای محیط‌ز یست
اهمیت ورود فاضلاب شهری به دو رود گرگان و چهل‌چای که در انتها به دریای خزر می‌ریزند، زمانی بیشتر می شود که در نظر بگیریم حیات بسیاری از جانداران این دریاچه را نیز به خطر انداخته و نسل برخی از جانداران از جمله «روباه ترکمنی» را نیز در معرض انقراض قرار داده است.
چرا با گذشت ۲۸ سال طرح جمع آوری فاضلاب شهری به مرحله بهره‌برداری نرسیده است؟
آذرماه سال ۱۳۹۴، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب شهری گلستان هنگامی‌که به اتفاق معاون برنامه ریزی و توسعه شرکت مهندسی آب و فاضلاب ایران از تصفیه خانه در حال احداث طرح فاضلاب گنبدکاووس بازدید کرده بود، خبر بهره‌برداری از مرحله اول این طرح را برای اوایل سال ۹۵ با واگذاری هفت هزار اشتراک فاضلاب داده بود، اما این وعده هم هرگز محقق نشد.
مسئولان شرکت آب و فاضلاب گلستان می‌گویند از آغاز عملیات اجرایی طرح ملی جمع آوری فاضلاب شهری گنبدکاووس در سال ۷۴، تاکنون برخی اقدامات از جمله انجام ۳۸ درصد شبکه درون شهری به مقدار ۸۳ کیلومتر، ۴۱ درصد از ۹ ایستگاه پمپاژ و ۸۵ درصد تصفیه خانه فاضلاب آن انجام شده و رساندن شبکه‌های اصلی و فرعی درون شهری این طرح به ۲۰۰ کیلومتر به همراه تکمیل ۹ ایستگاه پمپاژ و تصفیه خانه فعلی آن باقی مانده است.
خبرگزاری «ایرنا» در سال ۱۳۹۸ در گزارشی به نقل از مسئولان اداره آب و فاضلاب گنبدکاووس نوشت که علت این تاخیر مشکلات مالی کشور و تخصیص ندادن اعتبارات نقدی برای اجرای طرح ها بوده است.
با این حال در این گزارش اشاره شده است که یک سال قبل یعنی در سال ۱۳۹۷، اعتبار ۴۵ میلیارد ریالی پیش‌بینی شده برای طرح ملی فاضلاب شهر گنبد کاووس توسط مدیران آبفای استان گلستان در شهرستانی دیگر هزینه شده که این حاکی از تاثیر فساد در این معضل طولانی مدت است.