تهدید حیات روستای حسین‌آباد کالپوش به خاطر احداث سد و جنگل زدایی
روستای حسین آباد کالپوش در شهرستان میامی در بخش شرقی استان سمنان، تحت تاثیر جنگل زدایی، توسعه ناپایدار کشاورزی و سد سازی غیراصولی در معرض آسیب شدید است. این روستا که با پیشروی در جنگل‌های شرقی گلستان ایجاد شده و توسعه یافته است، در سال‌های اخیر با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و بی‌شک فجایع محیط زیستی را پیش رو خواهد داشت.
روستای حسین‌آباد که به دشت‌های شقایق و آفتابگردان و تداخل اقلیم جنگلی نیمه مرطوب و اراضی کشاورزی دیم(کشت با آب باران) معروف است، از اواخر سال ۱۳۹۹ با افت چشمگیر بارندگی مواجه شده و میزان خشکسالی در آن به حدی رسیده که حتی شقایق وحشی و سخت جان آن هم توان حیاتش را از دست داده و امسال، دشت شقایق‌های آن، به شدت کم پشت و خالی مانده است.
برخی از کارشناسان معتقدند که این عدم توازن و تعادل در منطقه مرطوب و پر بارانی همچون کالپوش، حاصل از بین بردن جنگل‌ها، فرسایش خاک و فقدان بخش زیادی از منابع آبیِ در جریان بوده است.
در توضیح این فرضیه، یک کارشناس محیط زیست محلی به خبرنگار همه‌مون گفت: در سال‌های اخیر، مافیای جنگل‌زدایی با از بین بردن جنگل‌های گلستان در این منطقه، باعث شده‌اند تا خاک استحکام خود را از دست بدهد و علاوه بر اینکه فرسایش زمین رخ داده، بخش زیادی از آب‌های روان، هر ساله با سرعت زیادی جریان یافته و بدون اینکه در منابع طبیعی ذخیره شوند از دست رفته‌اند.
او ادامه داد: این منابع آبی که به طور طبیعی تا «سد گنبد» با سرعت کنترل شده‌ای جریان داشتند، از سال ۱۳۹۲ توسط یک سد «بد ساخت» در روستای حسین‌آباد کالپوش، مهار شده و خود عامل تخریب‌های بیشتر را پدید آورده است.
سد حسین‌آباد کالپوش و مصائب آن
سد حسین‌آباد کالپوش با ظرفیت ۱۶۵ میلیون متر مکعب، در سال ۱۳۹۲، در مسیر رودخانه نام‌نیک و در بالادست و مشرف به روستای حسین آباد، با هدف تامین آب شرب برای منطقه آبگبری شد، اما با گذشت ۱۰ سال از آبگیری، همچنان آب ذخیره شده در این سد به هدف اصلی خود، یعنی مصرف شرب نرسیده است.
فرضیه‌ای وجود دارد که ایجاد این سد، منجر به رانش شدید زمین در زمستان سال ۱۳۹۷ شد. کارشناس محیط زیست شهرستان میامی در این باره توضیح داد: تجمیع ۱۶۵ میلیون متر مکعب آب پشت دیوار سد، منجر به اعمال فشار به کفِ سد و انتقال این فشار به تپه‌های روستای حسین آباد شده است.
او با اشاره به اینکه «این فشار حتی به دیوار غیراستاندارد سد هم وارد، و از نواحی مختلف خارج می‌شود» افزود: علاوه بر اینکه در ساخت این سد مهندسی دقیقی صورت نگرفته و مشکلی از مشکلات روستا حل نشده است، احتمالا بودجه بسیار زیادی برای آن مصرف شده است.
اما مشکلات این سد، به همین جا ختم نمی‌شود. در مسیر سد حسین‌آباد کالپوش، زمین‌های زراعی بسیار زیادی به وجود آمده که با برداشت غیرقانونی از آب سد، کشاورزی غیر اصولی و آسیب‌زا شیب را تداوم بخشیده‌اند. در واقع کشاورزان با پمپاژ آب سد، آب را مجدد به ارتفاعات اطراف سد انتقال می‌دهند و به مصرف کشاورزی می‌رساندند.
بعد از اینکه آب سد کالپوش در زمین‌های کشاورزی به مصرف می‌رسد، به کود و سموم کشاورزی آلوده شده و از طریق زهاب‌ها مجددا به سد کالپوش برمی‌گردد. با این حساب، آب سد کالپوش به مرور زمان به مواد شیمیایی خطرناکی از جمله نیتریت آغشته شده است.
بنابر گزارش تصویری خبرگزاری ایسنا از این سد در خرداد ۱۴۰۰، «حجم آب سد کالپوش با کاهش میزان بارندگی در زمستان ۱۳۹۹ و بهار ۱۴۰۰، تا حدود ۶۰ درصد کل حجم کاهش پیدا کرده است» و با توجه به تداوم خشکسالی و بارندگی‌های کم در سال جاری، احتمالا غلظت مواد شیمیایی کشاورزی در آب سد افزایش هم یافته است.
علاوه بر ورود سموم و مواد شیمیایی تقویت کننده محصولات کشاورزی به آب سد کالپوش، کشاورزی در شیب، سرعت فرسایش و جابجایی خاک را هم افزایش می‌دهد و به علاوه بخش بسیار زیادی از آب سد، به خاک‌های رسی و سبکِ شسته شده از زمین‌های کشاورزی هم آغشته شده است.
در حالی که حسین آباد کالپوش در همسایگی جنگل‌های گلستان، مساعد کشت دیم‌زار با استفاده از آب بارندگی است، از بین بردن جنگل‌ها، ایجاد سد حسین‌آباد کالپوش و انتقال‌های غیرقانونی آب سد، اکوسیستم روستا را به طور کلی از بین برده و به زودی شرایط بدتری را هم ایجاد خواهد کرد.
عواقب این سد در این سال‌های خشکسالی و فقدان جنگل‌های کالپوش از کنترل خارج شده است و رانش زمین، پدیده‌های مخرب اجتماعی (مهاجرت معکوس و پیری جمعیت) و حتی از بین رفتن سلامت آب سد و منطقه، تهدیدی بزرگ برای حسین‌آباد کالپوش است که ورورد هرچه سریعتر متخصصین امور به مسئله را می‌طلبد.