نهضت ملی مسکن دور از دسترس نیازمندان
راه‌حل طرح
در مورد واحدهایی هم که سازندگان به شهرداری واگذار می‌کنند، دولت با ارائه وام‌های طولانی مدت امکان خرید را فراهم می‌کند. در این راستا کسانی که نخستین خانه خود را خریداری می‌کنند می‌توانند از تخفیف ویژه در سود پرداختی به بانک‌ها برخوردار شوند.
مشکلات
تامین مسکن ارزان قیمت برای طبقه کم برخوردار، از وظایف دولت‌های است. در ایران که فاصله عرضه از تقاضا زیاد شده، دولت‌ها وعده ساخت مسکن و خانه‌دار کردن این طبقه را می‌دهند. با این حال نه تنها این وعده‌ها عملی نشده، بلکه وضعیت نسبت به شروع بسیار بغرنج‌تر هم شده است.
در حالی که دولت ابراهیم رئیسی با وعده ساخت سالی یک میلیون مسکن کار را به دست گرفت، به نظر می‌رسد این ادعا بسیار دور از دسترس است.
در همین رابطه، ایلنا به نقل از محمدرضا رضایی کوچی رییس کمیسیون عمران مجلس گفت: قیمت ساخت هر متر مربع نهضت ملی به دو برابر قیمت سال گذشته رسیده است، در حالیکه در سال گذشته قراردادها با قیمت هر متر مربع ۴.۵ میلیون تومان منعقد شد، امروز این نرخ تا دو برابر افزایش پیدا کرده‌است.
به گفته او این وضعیت بازار مسکن تنها به دلیل افزایش نرخ ارز نیست و افزایش قیمت ارز را تنها عامل افزایش قیمت مسکن نمی‌دانیم، موضوع اصلی عدم تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار مسکن است.
در حال حاضر قیمت یک آپارتمان 100 متری «پروژه نهضت ملی مسکن» بیش از یک میلیارد تومان است. رقمی که برای جامعه هدف خریداران آن عملا دور از دسترس است.
در حال حاضر حداکثر 400 میلیون تومان از این رقم به متقاضیان وام پرداخت می‌شود و 600 میلیون تومان مابقی را باید خود فرد بیاورد. در این شرایط عملا پروژه نهضت ملی مسکن با شکست روبرو شده است.
از سوی دیگر تجربه طرح‌های پیشین امیدواری به نتیجه‌بخش بودن این طرح را هم از بین برده است. طرح مسکن مهر که با سر و صدای فراوان آغاز شد، در نهایت در بسیاری از شهرستان‌ها به پایان نرسید و حتی بسیاری از واحدهای آن همچنان خالی است. کیفیت پایین این قبیل خانه‌ها و نبود امکانات شهری مانند مدرسه، پلیس، درمانگاه و مدرسه باعث شده تا عملا مردم از آن استقبال نکنند. مکان‌یابی ساخت این پروژه‌ها همیشه با انتقادات بسیاری مواجه بوده است.
حالا همین تجربه بار دیگر تکرار شده است. در واقع دولت‌های مختلف بدون استفاده از تجربیات پیشین، تنها به تعریف طرح‌های جدیدی می‌پردازند که تحقق آن در توان دولت نیست. نه به لحاظ مالی و نه امکانات لجستیکی.
این در حالی است که نمونه‌های موفق بسیاری در کشورهای دیگر وجود دارد. برای مثال در بریتانیا و فرانسه شهرداری‌ها و دولت در دوره‌ای این مسئولیت را بر عهده گرفتند تا دستیابی به خانه را برای طبقات فرودست فراهم کنند. این طرح‌ها با روش‌های دیگر همچنان برقرار است. جدای از اینکه شهرداری‌ها خودشان مسئولیت ساخت خانه‌های کوچک اما متعدد را برعهده می‌گیرند، در برخی مناطق به جای مالیات بر ساخت، سازندگان خصوصی موظف هستند تا واحدهایی از خانه‌ای را که می‌سازند، در اختیار شهرداری قرار دهند. شهرداری و نهادهای حمایتی هم به جای فروش آن، این خانه‌ها را با اجاره‌ای مناسب در اختیار نیازمندان قرار می‌دهند. در واقع مالکیت آن واگذار نمی‌شود و تنها حق استفاده تا زمانی که فرد دارای شرایط استفاده است، باقی می‌ماند.
در واقع به نظر می‌رسد دولتمردان ایران به جای استفاده از تجربیات دیگران، ترجیح می‌دهند تا چرخ را دوباره اختراع کنند و با آزمون و خطا کار را پیش ببرند. روشی که هزینه بسیاری را تا به حال روی دست کشور گذاشته است.