گزارش حقوق بشری سال ۱۴۰۱ در ایران

با توجه به این آمارها باید در نظر گرفت که به جز تلاش‌های سیاسی برای تغییر در نظام حکمرانی کشور، فعالان مدنی و زنان به عنوان مادر و تربیت کننده نسل‌های آتی مسئولیت‌های بسیاری دارند. موضوعی که نیازمند فعالیت بیشتر نهادهای مدنی برای تبلیغ و آموزش است.

بر کسی پوشیده نیست که وضعیت حقوق بشر در ایران در شرایط وخیمی به سر می‌برد. اما در سال 1401 و به دنبال آغاز جنبش زن، زندگی، آزادی و سرکوب خشن آن به دست حکومت؛ شرایط به مراتب نسبت به سال‌های پیشین بدتر شد. به طوری که تعداد اعدام‌ها نسبت به سال پیش از آن، بیش از 80 درصد افزایش داشته است.

به گزارش مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران (هرانا) در سال ۱۴۰۱ دست کم ۶۱۷ شهروند از جمله ۱۳ زن و ۶ کودک-مجرم اعدام شدند که در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته بیش از ۸۰ درصد افزایش داشته است. از میان اعدام شدگان، اعدام دو نفر در ملا عام صورت گرفته است. همچنین طی این تاریخ، ۱۳۶ تن دیگر به اعدام محکوم شدند. از این میزان ۶ نفر به اعدام در ملا عام محکوم شدند.

اگرچه بخش بزرگی از این اعدام‌ها به دلیل اتهامات مواد مخدر بوده است، با این حال باید در نظر گرفت که لغو حکم اعدام یکی از مواردی است که سالهاست توسط فعالان مدنی پیگیری می‌شود و حکومت در برابر آن مقاومت می‌کند.

در بخشی دیگر از این گزارش که بر اساس آمار جمع‌آوری شده از اول فروردین سال 1401 تا 225 اسفند گردآوری شده، آمده است: بازداشت ۲۹۶۸۸ شهروند در ایران مبنای عقیدتی یا سیاسی داشته که این افراد عمدتا در جریان اعتراضات موسوم به “زن، زندگی، آزادی” بودند، علاوه بر این موارد، ۳۴ بازداشت نیز مرتبط با سبک زندگی افراد بود. به عبارت دیگر شرکت در مهمانی‌های خصوصی در شهرهای مختلف ایران از جمله دلایل بازداشت بوده است. این دستگیری‌ها در حالی صورت می‌گیرد که ورود به حریم خصوصی شهروندان و تفحص در شیوه زندگی آنان مغایر با قانون خود جمهوری اسلامی و البته اصول پذیرفته شده حقوق بشری است.

اما وضعیت زنان در سال 1401 هم به مانند سال‌های پیشین وضعیت مناسبی نداشت. بخشی از این مشکلات فارغ از مسئولیت حکومت، باید به لحاظ فرهنگی اصلاح شود. موضوعی که تلاش بیشتر جامعه مدنی را می‌طلبد.

در ادامه این گزارش با اشاره به شرایط زنان این آمار ارائه شده است: ثبت دستکم ۳۹ مورد قتل زنان مرتبط با خشونت خانگی همچنین ۵۴ مورد گزارش خشونت خانگی شدید، علاوه بر ۱۱ مورد ضرب و جرح شدید زنان در پی عملکرد گشت ارشاد یا داوطلبان موسوم به آمران به معروف اشاره کرد. در همین سال ۴ مورد اسیدپاشی، ۸ مورد تجاوز و آزار جنسی ، ۴ مورد خودسوزی، ۸ مورد خودکشی و ۱۴ زن نیز قربانی قتل‌های ناموسی توسط خانواده‌های خود شدند.

کودکان هم وضعیت مناسبی در ایران ندارند. بخشی از آسیب‌هایی که به کودکان وارد می‌شود ناشی از نقص قانون است و بخشی هم به دلیل مسائل فرهنگی است که بایست بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

هرانا در این مورد نوشت: دست کم ۲۵۱۱۵ مورد کودک آزاری و ۳۸ مورد تجاوز و آزار جنسی به کودکان، ۴۷ مورد قتل کودکان، ۲ مورد قتل ناموسی، ۳ مورد خودسوزی، ۵۲ مورد خودکشی کودکان، ازدواج بیش از ۲۰ هزار کودک و بیش از ۵ میلیون کودک محروم از تحصیل در این سال بنابر گزارشات جمع آوری شده مستند شده است.

این در حالی است که دولت ایران حاضر نیست آمار دقیقی از این موضوع منتشر کند. خصوصا که تعریف کودک در قانون جمهوری اسلامی با تعریف بین‌المللی متفاوت است و از این رو آمارهای ارائه شده هم مخدوش است