ایران؛ صدرنشین اعدام در خاورمیانه
مشکلات
تقریبا روزی نیست که نگرانی از اعدام چند نفر در ایران در فضای مجازی منتشر نشود. سه روز پیش بود که بستگان متهمان اعدام پرونده «خانه اصفهان» از احتمال اجرای حکم خبر دادند. بلافاصله شمار زیادی از مردم برای جلوگیری از اجرای اعدام روبروی زندان تجمع کردند. صالح میرهاشمی، مجید کاظمی و سعید یعقوبی، متهمان این پرونده در شرایطی به اعدام محکوم شده‌اند که هیچگونه سندی جز اعتراف وجود ندارد. اعترافاتی که از دیرباز به صورت اجباری و زیر شکنجه از زندانیان اخذ می‌شد و با استناد به آن مخالفان نظام را به پیشگاه مرگ می‌فرستاند.
سمیه کاظمی، خواهر مجید کاظمی در مصاحبه با سایت خبری روزنامه شرق گفت: «ما روز یک‌شنبه به ملاقات مجید رفتیم، حال و روحیه‌اش مساعد بود» و «نکته قابل توجه برای ما، این بود که اجازه دادند برادر[دیگرم] و همسرش هم در ملاقات حاضر شوند و در شرایطی که بسیاری مواقع مرا هم رد می‌کردند و اجازه ملاقات نمی‌دادند اما در ملاقات روز یک‌شنبه بچه‌های ما هم حاضر بودند.»
به گفته او، ساعاتی پس از ترک زندان، به آنها اطلاع دادند که قرار است فردا حکم برادرش اجرا شود.
پیش از این سازمان عفو بین‌الملل ضمن ناعادلانه خواندن این حکم آن را فاقد مشروعیت دانست.
با این حال طی سال‌های اخیر این روش در میان افکار عمومی از اعتبار ساقط شده است. به هر روی جمهوری اسلامی همچنان از ابزار اعدام برای سرکوب مخالفانش استفاده می‌کند.
در همین راستا، سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی به بررسی آماری اعدام‌ها در سال ۲۰۲۲ پرداخته است. در شرایطی که چین برای چندمین سال متوالی صدرنشین اعدام در جهان محسوب می شود، ایران در مکان دوم قرار دارد.
بر اساس این گزارش، دستگاه قضایی جمهوری اسلامی سال گذشته ۵٧٦ نفر را در ایران اعدام کرده است. این در حالی است که در سال پیش از آن ٣١٤ نفر اعدام شده بودند که نشان از رشدی ۸۳ درصدی دارد. این میزان افزایش اعدام در شرایطی رخ می‌دهد که افکار عمومی ایران نسبت به گذشته به اعدام حساس‌تر شده است.
اعدام در بسیاری از کشورهای دموکراتیک لغو شده است با این حال در بسیاری از کشورهای دیکتاتوری و خصوصا در خاورمیانه همچنان حکم اعدام اجرا می‌شود.
در میان کشورهای همسایه ایران، ترکیه مجازات اعدام را لغو کرده است. همچنین، ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان هم اخیرا مجازات اعدام را ملغی اعلام کردند.
اما هنوز در کشورهایی که سکولاریسم نهادینه نشده است، مجازات اعدام برقرار است. برای مثال هنوز مصر و عربستان سعودی به عنوان کشورهای مهم در خاورمیانه، مجازات اعدام را انجام می‌دهند. اگرچه آمار اعدام در ایران نسبت به مصر در حدود چهار برابر و در مقایسه با عربستان سعودی تقریبا پنج برابر است.
تلاش برای لغو اعدام چیز جدیدی نیست. از حدود یک دهه پیش، کارزار «لغو گام به گام اعدام» آغاز شد. سيمين بهبهانی (شاعره و نويسنده) پروين فهيمی (مادر سهراب اعرابی و فعال حقوق بشر) بابک احمدی (نويسنده) محمد ملکی (رئيس اسبق دانشگاه تهران و کوشنده سياسی) محمد نوری زاد(روزنامه نگار و فيلمساز) فريبرز رئيس دانا (اقتصاددان و کوشنده سياسی) عليرضا جباری (نويسنده) و اسماعيل مفتی زاده (فعال حقوق بشر) از نخستین امضا‌کنندگان این کارزار بودند.به نظر می‌رسد ادامه این کمپین یا کارزهایهای موازی می‌تواند در نهایت به نتیجه منجر شود.
راه‌حل طرح
با توجه به اینکه حکم اعدام در بسیاری از کشورها، حتی همسایگان ایران لغو شده است، فعالان جامعه مدنی می‌بایست کمپین «نه به اعدام» را ادامه دهند و تلاش کنند تا از گروه‌های مختلف جامعه، اعم از دانشگاهیان، فعالان مدنی، روزنامه‌نگاران و سیاستمداران را به این کمپین جذب کنند. مسکوت گذاشتن اعدام به معنی پایان حکم اعدام نیست و باید در نظر داشت تا زمانی که این حکم صراحتا از متن قانون حذف نشده، ما نمی‌توانیم نسبت به عدم اعدام امیدوار باشیم.