خلف وعده در باغ وحش اصفهان
در نخستین شب نوروز ۱۴۰۲، یکی از خرس‌های باغ وحش اصفهان، به نگهبان این باغ وحش حمله کرد و این مرد ۶۵ ساله را از پای در آورد. دو خرس قهوه‌ای باغ وحش صفه، پیش از سال ۱۳۹۹ به باغ وحش صفه منتقل شده بودند، اما با وضعیت غیر استاندارد نگهداری از آنها، قرار بود با تعطیلی این باغ وحش در سال ۱۴۰۰، حیوانات این مجموعه، به مرور به طبیعت، یا باغ وحش‌های استاندارد بروند.
باغ وحش صفه اصفهان سال‌های زیادی با حواشی مختلف همراه بود و در آخرین تلاش‌های فعالان حقوق حیوانات قبل از تعطیلی این باغ وحش در اردیبهشت ۱۳۹۹، پیشنهاد شده بود که با مشارکت «اداره نظارت بر امور حیات وحش» زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست، باغ وحش صفه اصفهان، به «نقاهتگاه موقت حیات وحش» تبدیل شود.
با این پیشنهاد، این باغ وحش در مرحله اول بعد از تعطیلی، باید به تجهیزات درمانی کافی مجهز می‌شد و با تغییر کاربری به نقاهتگاه حیات وحش، امکان درمان و مراقبت از حیوانات آسیب دیده در حیات وحش مهیا باشد.
در تعریف این نقاهتگاه، حیوان بعد از بازیابی توان خود، باید با ملاحظات کافی به محیط زیست خود منتقل و رها می‌شد. همچنین حیواناتی که پیش از تعطیلی باغ وحش، در این محیط بودند، در صورت امکان به طبیعت برمی‌گشتند و یا عقیم شده و به باغ وحش‌های استاندارد منتقل می‌شدند.
گام نخست این طرح، یعنی تعطیلی باغ وحش و ممنوعیت بازدید عمومی، بعد از یک دهه تلاش حامیان حقوق حیوانات، در ایام انتخابات شورای شهر ۱۴۰۰ و توسط شورای شهری که تا پیش از این از مواضع خود درباره ادامه کار باغ وحش کوتاه نمی‌آمد، انجام شد.
تا پیش از این، شورای شهر، با ارائه بهانه‌ای مثل جنبه آموزشی باغ وحش برای کودکان، مانع تعطیلی باغ وحش صفه اصفهان می‌شد، اما بلاخره در دقایق ۹۰ کار این شورا، این پیشنهاد قبول شد و شهردار وقت، قدرت‌الله نوروزی، دستور تعطیلی باغ وحش صفه اصفهان را صادر کرد.
با این تصمیم هیجانی، با تغییر شورای شهر اصفهان، نظارت فعالان حقوق حیوانات بر این باغ وحش و روند پیشرفت تبدیل آن به نقاهتگاه حیات وحش کم شد تا امسال که، حمله خرس قهوه‌ای به تیمارگر خود، منجر به کشته شدن یک انسان شد.
در یک فایل تصویری منتشر شده از همکار این مرد، ادعا شده کارگر کشته شده در اثر حمله خرس، در مدت ۴سال زندگی این خرس‌ها در باغ وحش صفه حضور داشته و رسیدگی به خرس‌ها را انجام می‌داده و مشخص نیست علت حمله آنها به پیرمرد چه بوده است.
دامپزشکان و رفتار شناسان حیوانات معتقدند «روان پریشی یا Zoochosis یکی از شایع‌ترین اختلالات رفتاری و روانی در حیوانات محبوس در اسارت است» و با وجود آشنایی کامل کارگر کشته شده با این دو خرس، شاید چنین حمله‌ای بعد از ۴سال نگهداری و مراقبت از آنها، به دلیل همین مشکلات روانی رخ داده باشد.
در سال ۱۳۹۹، همین خرس قهوه‌ای و توله تازه به دنیا آمده‌اش، در قفسی کوچک، به ابعاد تقریبی ۵متر در ۵متر و در همسایگی سگ‌های هاسکی و شیر زندگی می‌کردند. حالا با توجه به ممنوعیت بازدید و تعطیلی باغ وحش، امکان بررسی شرایط این خرس‌ها و باقی موجودات باغ وحش وجود ندارد و به علاوه گزارش رسمی هم در این باره اطلاع رسانی نشده است اما با انتشار خبر حمله خرس قهوه‌ای به کارگر باغ وحش، مشخص شد این خرس‌ها، همچنان در این مجموعه حضور دارند و در صورت روانی بودن علت حمله، احتمالا شرایط خوبی برای آنها فراهم نیست.
در باغ وحش صفه اصفهان، حیواناتی مثل شیر، شغال و سگ هاسکی و…، خزندگانی مثل تمساح و مار، پرندگانی مثل عقاب و جغد هم وجود داشتند که در حال حاضر خبری از شرایط آنها وجود ندارد.
نگرانی اصلی بسیاری از فعالان حقوق حیوانات درباره باغ وحش‌های غیر استاندارد، توله کشی، معامله و قاچاق حیات وحش و دایر نگه داشتن چرخه غیر اخلاقی باغ وحش‌ها است. آنها مدعی هستند که این باغ وحش‌ها، سود بسیار زیادی از این فعالیت‌ها می‌برند اما ضرر این معاملات انسانی، تنها متوجه جان حیوانات است.
حالا تجربه حمله این دو خرس قهوه‌ای به کارگر باغ وحش اصفهان، ثابت کرد که در اوضاع غیر استاندارد این اماکن، جان انسان‌ها هم در خطر است و در این مورد، نخستین انگشت اتهامِ قصور و کم کاری، به سمت مدیران شهری و مسئولان باغ وحش صفه اصفهان است چرا که با گذشت ۲سال از تعطیلی این باغ وحش، ظاهرا هنوز تغییری در زندگی حیوانات این مجموعه به وجود نیامده و آنها نه به طبیعت و نه به باغ وحش‌های استانداردتر منتقل نشده‌اند.
با رخداد این حادثه، بهتر است هرچه سریعتر، فعالان حقوق حیوانات و حتی فعالان حقوق کارگری، در جریان شرایط باغ وحش صفه و برنامه‌های آینده آن قرار بگیرند.