آتش سوزی‌های پارک ملی کرخه و تهدید برای حیات وحش و منابع طبیعی
مشکلات
آتش سوزی‌ها در پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده به عنوان یک تهدید جدی برای حیات وحش و منابع طبیعی در نظر گرفته می‌شوند. هفت آتش سوزی که از نیمه اردیبهشت تاکنون در پارک ملی کرخه اتفاق افتاده، نشان‌دهنده جدیت و شدت این مسئله است. این آتش سوزی‌ها نه تنها باعث خسارت‌های جبران‌ناپذیر به جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی شده‌اند، بلکه به طور مستقیم حیات وحش موجود در این منطقه را نیز تهدید کرده‌اند.
یکی از دلایل اصلی بروز آتش سوزی‌ها در پارک ملی کرخه، آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی پس از برداشت است. این عمل باعث سرایت آتش به جنگل‌های متراکم کرخه شده و خسارت‌های جدی به حیات وحش و منابع طبیعی این پارک وارد می‌کند. همچنین، بی‌احتیاطی برخی دامداران در هنگام چرای دام‌هایشان نیز موجب بروز آتش سوزی در عمق جنگل‌ها شده است.
اثرات آتش سوزی بر حیات وحش و منابع طبیعی: با وقوع آتش سوزی‌ها، خسارت‌های جدی به حیات وحش وجود در پارک ملی کرخه وارد می‌شود. فصل زادآوری پرندگان و حیات وحش کرخه به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌گیرد. درختان پارک که محل زندگی و لانه‌سازی بسیاری از گونه‌های پرنده هستند، نیز در آتش سوزی‌ها خسارت می‌بینند.
آتش سوزی‌های ناشی از آتش زدن کاه و کلش مزارع، اگر به جنگل‌ها سرایت کند، ممکن است باعث آتش سوزی‌های گسترده شود که برای پرندگان و حیوانات ساکن در این مناطق مخاطرات زیادی ایجاد می‌کند. سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، آتش زدن کاه و کلش مزارع را از چالش‌های اساسی محیط‌زیست استان عنوان کرده و اعلام کرده است که برگزاری نشست‌های تخصصی، اقدامات آموزشی و ترویجی، اقدامات قضایی و برخورد با متخلفان از جمله اقداماتی است که اداره کل محیط زیست برای جلوگیری از آتش‌سوزی مزارع انجام می‌دهد و این اقدامات به صورت مستمر ادامه دارد، اما نیاز است گام‌های مؤثر و فراتری در این خصوص برداشته شود.
میرشکار، در ارائه راهکارهای پایدار برای جلوگیری از آتش زدن مزارع، برگزاری نشست‌هایی با دانشگاهیان، پارک علم و فناوری و افرادی که ایده‌های موثری در حوزه کشاورزی دارند، برنامه‌ریزی شده است. وی تأکید کرده است که از دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و علمی فناوری که از ظرفیت علمی و فنی برخوردار هستند، درخواست شده تا راهکارهای خود را به اداره کل محیط زیست ارائه دهند.
وی بهره‌برداری از ظرفیت‌های ریش سفیدان، شیوخ و بزرگان را از دیگر راهکارهای پایدار در این حوزه ذکر کرده و اظهار کرده است که بهره‌مندی از ظرفیت بزرگان جوامع محلی تأثیر مطلوبی در متقاعد کردن کشاورزان برای خودداری از آتش زدن مزارع پس از پایان برداشت دارد.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان با اشاره به گرم شدن هوا، کاهش رطوبت تالاب‌ها و خشک شدن پوشش گیاهی، این دلایل را به عنوان عوامل اصلی آتش سوزی جنگل‌ها و مناطق حفاظت شده در فصل تابستان بیان کرده است. او توضیح داده که در این مناطق تجهیزاتی از گذشته وجود دارد که باید به‌روزرسانی شوند و تعداد آنها افزایش یابد، با توجه به وسعت مناطق حفاظت شده.
وی افزوده است که رایزنی‌هایی با سازمان برنامه‌ریزی استان و معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری صورت گرفته است تا تجهیزات بیشتری برای پایگاه اطفای حریق در منطقه حفاظت شده شیمبار تأمین شود، به ویژه در زمینه پد هلیکوپتر که به مهار آتش سوزی‌های در مناطق مختلف استان، به خصوص شمال خوزستان، کمک می‌کند.
او همچنین به فعالیت مرکز اطفای حریق در منطقه حفاظت شده شیمبار اشاره کرده و اظهار کرده است که هماهنگی‌های لازم برای تجهیز بیشتر این پایگاه اطفای حریق انجام شده است، به ویژه در زمینه پد هلیکوپتر که به مهار آتش سوزی‌های در مناطق مختلف استان، به خصوص شمال خوزستان، کمک می‌کند
راه‌حل طرح
آموزش و آگاهی‌بخشی: انجام برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی به کشاورزان، دامداران و جامعه محلی در خصوص خطرات آتش سوزی و روش‌های پیشگیری از آن بسیار مهم است. این آموزش‌ها باید به صورت منظم و در سطوح مختلف برگزار شوند و اهمیت رعایت اصول ایمنی و عدم آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی و همچنین بی‌احتیاطی در هنگام چرای دام‌ها را به تمامی افراد رسانده شود.
نظارت و اجرای قوانین: تقویت نظارت و اجرای قوانین مربوط به حفاظت از پارک ملی و جنگل‌ها بسیار ضروری است. باید اطمینان حاصل شود که قوانین مربوط به عدم آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی و محدودیت‌های دامداری در محدوده‌های نزدیک به جنگل‌ها به درستی اجرا می‌شوند. همچنین، مکانیزه کردن برداشت محصولات کشاورزی و ایجاد تسهیلات مناسب برای نگهداری بقایای محصولات نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
تقویت نیروهای آتش نشانی: افزایش تعداد و آموزش مناسب نیروهای آتش نشانی در مناطق حفاظت شده و پارک‌های ملی از اهمیت بالایی برخوردار است. این نیروها باید تجهیزات و ابزارهای لازم را در اختیار داشته باشند و آمادگی کافی برای مقابله با آتش سوزی‌ها را داشته باشند.
همکاری و هماهنگی: برقراری همکاری و هماهنگی بین مراکز مختلف حفاظت و جهاد کشاورزی، آتش نشانی و سایر نهادها و سازمان‌های مرتبط بسیار حائز اهمیت است. تشکیل کمیته‌های مشترک، تبادل اطلاعات و هماهنگی در زمینه برنامه‌ریزی و اجرای اقدامات پیشگیرانه و مقابله با آتش سوزی می‌تواند بهبود قابل توجهی در این زمینه به همراه داشته باشد.
تکنولوژی و نرم‌افزارهای هوشمند: استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و نرم‌افزارهای هوشمند در مانیتورینگ و پیش‌بینی آتش سوزی می‌تواند به کاهش خطرات مربوط به آتش سوزی کمک کند. سیستم‌های مانیتورینگ جغرافیایی، سنسورهای هوشمند و ابزارهای پیشرفته مانند دوربین‌های حرارتی و سامانه‌های هشداردهنده می‌توانند در شناسایی زودهنگام و کنترل آتش سوزی‌ها مؤثر باشند.
این راه حل‌ها در کنار هم و با همکاری نهادهای ذیربط می‌توانند به حفظ پارک ملی کرخه و کاهش خطر آتش سوزی‌ها کمک کنند