مشکلات و راه‌حل‌های کار سوخت‌بران در منطقه بلوچستان
مشکلات
گزارش تحقیقی از روزنامه اعتماد تهران در تاریخ ۲۵ خرداد، درباره مشکلات و خطرات کار سوخت‌بران در منطقه بلوچستان، ایران، منتشر شد. این گزارش بر تفاوت قیمت فرآورده‌های نفتی میان ایران و کشورهای هم‌مرز تمرکز دارد، که باعث شکل‌گیری فعالیت‌هایی به نام سوخت‌فروشی یا سوخت‌بری در برخی مناطق ایران، به ویژه منطقه بلوچستان، شده است.
در مناطق فقیر و با بیکاری بالا، مانند بلوچستان، بسیاری از جوانان، به طور ویژه زیر ۳۰ سال، به این حرفه روی می‌آورند. اما این حرفه همراه با مخاطرات جدی مانند انفجار خودروی سوخت‌بر است که سوختگی و آسیب به جان و مالکیت آنان را به همراه دارد.
به تازگی، گزارش‌هایی از انفجارات مکرر خودروهای سوخت‌بر در جاده‌های خروجی ایرانشهر به چشم می‌خورد. گزارش اعتماد به منابع خاصی اشاره نمی‌کند، اما آمار رسمی از جانب نهادهای دولتی هم در دسترس نیست. به علاوه، تنها در سال گذشته، ۱۷۰ سوخت‌بر در این منطقه منفجر شدند و ۱۶۸ نفر جان خود را از دست دادند. از این تعداد سوخت‌برها، ۱۴۷ نفر دارای خانواده بودند.
به نقل از روزنامه اعتماد، حکومت قاچاق سوخت خارج از سیستم دولتی را محکوم می‌کند، اما گزارش‌ها حاکی از این است که بیشترین فعالیت قاچاق سوخت در مناطق مرزی توسط شرکت‌های نفتی و نهادهای نظامی انجام می‌شود.
در اسفندماه سال ۱۳۹۹، مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت سیستان و بلوچستان، در واکنش به کشته شدن سوخت‌بران توسط نیروهای سپاه پاسداران، اظهار داشت که "مسئولین برای دور زدن تحریم‌ها به صادرات سوخت رضایت داشته‌اند".
او افزود که خروج سوخت از مرزها راهی برای دور زدن تحریم‌ها بوده است و مسئولان خود هم رضایت داشته‌اند و سوخت‌بران به طرزی به دولت در دور زدن تحریم‌ها کمک کرده‌اند. به گفته اعتماد، سوخت‌بران تنها به اندازه مزد رانندگی و تحویل بار به دلالان پاکستانی درآمد دارند.
در سال ۱۳۹۹، سپاه پاسداران اعلام کرد که تمامی نیاز پاکستان به سوخت باید از طریق طرح رزاق که تحت کنترل این نهاد و دولت است، تأمین شود. اما سوخت‌بران محلی با این طرح مخالفت کرده و معتقدند که سپاه قصد کنترل فروش گازوئیل به پاکستان را دارد
راه‌حل طرح
در منطقه فقیر سیستان و بلوچستان، ارائه راه حل‌هایی جهت جایگزینی شغل سوخت بری می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی این منطقه کمک کند. در ادامه، چند راه حل جایگزین را برای ایجاد فرصت‌های شغلی در منطقه فقیر سیستان و بلوچستان معرفی می‌کنم:
- توسعه کشاورزی: منطقه فقیر سیستان و بلوچستان دارای منابع آبی محدودی است، اما با استفاده از روش‌های بهینه‌سازی مصرف آب، می‌توان در کشاورزی فعالیت کرده و محصولات مقاوم به خشکی را تولید کرد. برنامه‌های آموزشی و پشتیبانی مالی برای کشاورزان، افزایش بهره‌وری و تنوع محصولات کشاورزی را تسهیل می‌کند.
- صنایع دستی و صنایع خانگی: توسعه صنایع دستی و صنایع خانگی در منطقه می‌تواند فرصت‌های شغلی را ایجاد کند. آموزش فنون صنایع دستی، بازاریابی محصولات تولیدی و ایجاد شبکه‌های توزیع، می‌تواند به رشد این صنایع و ایجاد درآمد برای افراد محلی کمک کند.
- گردشگری: استفاده از منابع طبیعی و فرهنگی منطقه در حوزه گردشگری، می‌تواند منبعی از درآمد و اشتغال باشد. ایجاد امکانات گردشگری، توسعه بوم‌گردی، ارائه خدمات گردشگری و تبلیغات مناسب، می‌تواند جذب گردشگران و رونق اقتصادی را تحریک کند.
- آموزش و فناوری: سرمایه‌گذاری در بخش آموزش و فناوری، می‌تواند به توسعه مهارت‌ها و افزایش توانمندی افراد منطقه کمک کند. ایجاد مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، برگزاری دوره‌های آموزشی و پشتیبانی از کارآفرینی و نوآوری، می‌تواند افراد را برای ایجاد شغل‌های خودکفا آماده کند.
در این بخش، نقش حکومت بسیار حائز اهمیت است. حکومت مسئولیت دارد تا با ارائه سیاست‌ها و برنامه‌های مطلوب، ایجاد زمینه مناسب برای رشد اقتصادی و اشتغال در منطقه فقیر سیستان و بلوچستان را فراهم کند. همچنین، پشتیبانی مالی، ارائه تسهیلات و حمایت از سرمایه‌گذاری‌های محلی و خارجی نیز می‌تواند در جذب سرمایه و ایجاد فرصت‌های شغلی موثر باشد