محیط زیست قشم، زیر بار آلودگی

جزیره قشم بزرگترین جزیره ایران و حتی خلیج فارس است. جزیره‌ای در نزدیکی بندرعباس که طی سال‌های اخیر به یکی از مقاصد گردشگری تبدیل شده است. تا پیش از این قشم را تنها به دلیل بازارهای آن و کالاهای ارزانش می‌شناختند. کالاهایی که یا به لیل قاچاق و یا به دلیل معافیت‌های گمرکی ارزان‌تر از سرزمین اصلی بود و همین موضوع تجار و کسبه را برای خرید به آنجا جذب می‌کرد. اما حالا این جزیره به بخشی از دامنه گردشگری ایران اضافه شده است. اگر شما به قشم سفر کرده باشید، با آثار دیدنی مانند جنگل‌های حرا، غارهای خربس، تنگه چاهکوه، دلفین‌های آبی، خلیج فارس، درهٔ ستاره‌ها، جزایر ناز، و غار نمکدان رو به رو می‌شویم. نقاطی دیدنی که برخی از آنها منحصر به فرد است.

اما این جزیره از یک منظر دیگر هم اهمیت دارد. این جزیره یک پالایشگاه دارد و وزارت نفت قصد دارد با گسترش آن واردات و صادرات محصولات نفتی را از این جزیره افزایش دهد.

محمدرضا فاطمی ، کارشناس محیط زیست دریایی در گفتگو با جام جم، با اشاره به بندرهای صادراتی محصولات نفتی در قشم می گوید: مساله اصلی در ایجاد پایانه ها یا پالایشگاه ها، تولید پساب و ریزش آن به محیط دریایی است که تمام زیستگاه های منطقه را تهدید جدی خواهد کرد.

به گفته او شمال و غرب جزیره به دلیل کم عمق بودن تا بندرعباس و تالاب کم عمق و تنگه با بستر گلی دارای تنوع بسیار گونه های دریایی است. این منطقه محل حضور پرندگان و مهاجران آبزی است و در صورت دستکاری این منطقه ، یکی از مهمترین مناطق اکوسیستمی دریاهای کشور بحرانی خواهد شد. او با اشاره به این که منطقه شمالی جزیره ، صیدگاه صیادان بومی استان است ، اضافه می کند: در صورت احداث این پایانه در شمال ، این زیستگاه به هم خواهد خورد و قطعا تاثیر زیادی بر اقتصاد بومی منطقه خواهد گذاشت.

اما مسئله فقط شمال جزیره نیست. در غرب جزیره هم ما درختان دریایی حرا را داریم که نگهداری از آن به عنوان یک میراث زیست محیطی بسیار مهم است. از سوی دیگر در جنوب جزیره هم سالانه تعداد زیادی از لاک پشت‌ها برای تخم‌ریزی حضور پیدا می‌کنند و هر تغییری ممکن است بر روی زیست آنها تاثیر منفی بگذارد.

به جز پالایشگاه، لنج‌سازی هم با توجه به بی‌توجهی صنایع به محیط زیست، مشکلات فراوانی را ایجاد کرده است. به طور کلی این صنعت از فایبرگلاس در ساخت لنج‌های خود استفاده می‌کند اما هیچ فکری برای پسماندهای این صنعت نشده است.

رییس اداره محیط زیست شهرستان قشم در این باره گفته بود: بارها و بارها در بازدیدهای انجام شده از سوی یگان حفاظت محیط زیست شهرستان شاهد سوزاندن پسماندهای ویژه شرکت ها بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی و قانون هوای پاک و حفاظت خاک بوده ایم که این عمل مغایر با تمامی قوانین و استانداردهای محیط زیست است.

باید در نظر داشت هر تغییری در محیط زیست قشم و می‌تواند باعث نابودی آن شود و صنعت گردشگری آن را هم با خود نابود کند. از سوی دیگر فشار مضاعف بر محیط زیست قشم حتی زیست پذیری این جزیره را می‌تواند در بلند مدت به بحران مواجه کند.

بررسی محیط زیستی و جانمایی پایانه‌های نفتی مهمترین موضوع در قشم است. این موضوع نیازمند همکاری مداوم سازمان محیط زیست و وزارت نفت است تا هم رشد اقتصادی ایجاد شود و هم محیط زیست آسیب کمتری پیدا کند.

از سوی دیگر وزارت نفت باید موظف شود تا بخشی از سودآوری پالایشگاه قشم را برای محیط زیست و نگهداری آن در قشم هزینه کند.

جمع آوری و انتقال پسماندهای لنج سازی از دیگر اقداماتی است باید صورت گیرد. مسئولیت این موضوع باید دقیقا مشخص شود و تجهیزات لازم برای بازیافت آنها فراهم شود. کمپین‌هایی برای نجات محیط زیست قشم می‌تواند تشکیل شود و این موارد را دنبال کند تا رسانه‌ها و افکار عمومی هم از تغییرات با خبر شوند.