آب شرب روستاهای اصفهان فدای صنایع خرد و کلان می‌شود
اخیرا مدیر کل مدیریت بحران استان اصفهان با تاکید بر اینکه «روستاهای مناطق غرب و در محدوده سد زاینده رود هم فاقد منابع پایدار آب هستند» هشدار داد که «به دنبال خشکی چاه‌ها و نبود منابع پایدار تامین آب؛ به ۳۶۰ روستا در استان اصفهان از طریق تانکر و بطور سیار آبرسانی می‌شود.»
این خبر در حالی منتشر شد که در اردیبهشت امسال، طرح «محرومیت زدایی و آبرسانی پایدار با قرارگاه امام حسین سپاه» به ارزش ۱۶۳میلیارد قرار بود حداقل مشکل روستاهای سه شهر را برطرف کند.
شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان، آب جمعیتی در حدود ۵میلیون نفر مستقر در ۱۰۰ شهر و ۹۶۰ روستا را با ۴ تصفیه‌خانه «در مدار بهره برداری» از زاینده رود و منابع زیر زمینی در حوزه این رودخانه تامین می‌کند. در حال حاضر با فراگیر شدن خشکسالی در مناطق مرکزی کشور، بسیاری از این منابع آبی رو به پایان هستند و در چند سال اخیر، با کم شدن ذخایر پشت سد زاینده‌رود و دبی آب رها شده، تامین آب شرب از زاینده‌رود با دشواری مواجه شده و به ویژه در تابستان‌ها قطعی و سهمیه‌بندی آب در بعضی از بخش‌های استان رخ می‌دهد.
به طور کلی، بخش اصلی آب شرب مصرفی در ۴۰ شهر و نیمی از روستاهای استان، از تصفیه‌خانه بابا شیخ علی، واقع در کیلومتر ۴۵ جاده اصفهان- شهرکرد تامین می‌شود. علاوه بر این تصفیه‌خانه که با ظرفیت اسمی بین ۱۰ تا ۱۲ متر مکعب بر ثانیه، ۹۰ درصد نیاز آبی استان را با آب رودخانه زاینده‌رود مرتفع می‌کند، بخشی از نیازهای جوامع محلی هم از چاه‌هایی تامین می‌شود که ظاهرا «کم جان» شده و رو به پایان هستند.
بنابر اظهارات رئیس گروه حفاظت آب‌های زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، در روزنامه پیام ما۶ اردیبشهت ۱۴۰۲، «۹۸ درصد از منابع آبی استان در دشت‌های ممنوعه قرار دارند که به دلیل شرایط خشکسالی، برداشت از همین منابع با چاه‌های غیر مجاز هم کم شده چرا که در واقع آبی در آبخوان برای بهره برداری باقی نمانده است.»
مدیر دفتر بهره‌برداری و تاسیسات آبفای استان اصفهان نیز در مصاحبه با همین روزنامه، تعداد ۲۴۶ حلقه چاه در بخش شهری و ۴۲۴ حلقه چاه در بخش روستایی را با دبی هفت هزار و ۸۰۰ لیتر بر ثانیه فعال عنوان کرد.
در بخشی از گزارش روزنامه پیام ما، «طرح محرومیت‌زدایی و آبرسانی پایدار» معرفی و ادعا شده این پروژه تا کنون ۱۳۹میلیارد از بودجه مورد نیاز آن تخصیص پیدا کرده و قرار است تا در حداقل زمان ممکن، مشکل کم آبی ۶۵ روستا از شهرهای فریدون شهر، سمیرم و نائین، رفع شود.
هرچند در مصاحبه‌های این خبر هیچ اشاره مستقیمی به حفر چاه‌های جدید نشده است، اما خبرنگار پیام ما، در ادامه مدعی شده که «حفر چاه جدید به منظور تامین آب شرب به ویژه در روستاها و برداشت از منابع زیر زمینی در وضعیتی از منابع آبی اصفهان برنامه‌ریزی می‌شود که این استان بنا به آمار رسمی دولت، حدود ۱۱ هزار حلقه چاه غیرمجاز در بخش کشاورزی دارد.» و از طرف دیگر، ذخایر سدهای استان نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است.
حالا با گذشت بیش از ۲ ماه از آغاز طرح آبرسانی پایدار به حداقل ۶۵ روستاهای استان، هنوز همین روستاها و بسیاری دیگر از روستاهای استان اصفهان، با کمبود آب و معضلات انتقال آب سیار مواجه هستند. تا آنجا که ستاد مدیرت بحران با وجود این طرح، خواستار «اقدامات جدی با تخصیص اعتبار و اجرای طرح‌های تامین آب» شده و ادعا کرده است: «طرح‌های تامین آب پایدار و احیای زاینده‌رود در اصفهان معطل مانده است»
مسئله اصل آب اصفهان، ظاهرا با افزایش جمعیت این استان تشدید پیدا کرده است و به گفته بعضی از کاربران فضای مجازی با رشد جمعیت، مسئولان استان در تامین آب شرب با مشکل مواجه شده‌اند اما در مقابل بعضی از فعالان محیط زیست، کشاورزی استان را در شرایطی مسئول این اوضاع می‌دانند که بنابر تصاویر ماهواره‌ای و آمار رسمی، مساحت زمین‌های زیر کشت تغییری نکرده و حتی در مواردی این سطوح کاهش داشته و یا با گلخانه‌های مکانیزه جایگزین شده است.
هرچند در نگاه سطحی به نظر می‌رسد کم آبی استان اصفهان ترکیبی از افزایش شهروندان استان اصفهان و مصارف کشاورزی است، اما عده‌ای با تکیه بر طومار تقسیم آب شیخ بهایی و یا با استناد بر قوانین اشتراکی آب زاینده رود از دیرباز، شهروندان، کشاورزان و محیط زیست را کاربران همیشگی و متناسب با حجم رود دائمی قلمداد کرده و سارق اصلی آب را صنایع آب بری همچون، فولاد، سفال، ذوب‌آهن در دو استان یزد و اصفهان می‌دانند.
یکی از این فعالان محیط زیست اصفهان در گفت و گو با خبرنگار همه‌مون، با تاکید بر اینکه تا خواست مسئولین نباشد، هیچ تغییری در مدیریت منابع آبی پیش نمی‌آید تشریح کرد: هر سال بودجه‌های گزافی صرف پروژه‌های مختلف تامین آب می‌شود و با این وجود باز هم در میانه تابستان، مشکلات حیاتی در این مقوله وجود دارد و تا متولیان امر، مانع بارگذاری‌های بیش از حد بر منابع آبی استان نشوند، همه این طرح‌های گران تامین آب و آبرسانی ناتوان است.
او معتقد است دو اولویت نخست استان، شرب و محیط زیست هستند که در سال‌های اخیر به بهانه‌های مختلف فاکتور گرفته شده است. کشاورزی اولویت دیگر استان بوده که با آغاز بحران آب در منطقه، بسیاری از کشاورزان هم از ادامه کشاورزی به شکل سنتی، بازداشته شده‌اند و میزان بهره‌برداری آنها از منابع اصلی بسیار کاهش یافته است.
در این بین صنایع خرد و کلانی که در دو استان یزد و اصفهان ایجاد شده‌اند همچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و حتی توسعه می‌یابند و افزایش راندمان می‌دهند و بخش زیادی از آب زاینده رود و آب‌های بازیافتی یا خاکستری استان را به مصرف می‌رسانند و لازم است تا با نظارت بر صنایع، میزان بهره برداری آنها، حداقل به طور موقت و تا پایان خشکسالی‌های چندساله و بحران تامین اولویت‌های آبی منطقه، محدود شود.