منابع آبی سیستان و بلوچستان تنها کفاف ۵-۶ ماه آینده را می‌دهد
محمد سرگزی، نماینده زابل در مجلس، روز شنبه، ۱۹ فروردین، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا اعلام کرد که منابع آبی استان سیستان و بلوچستان در «وضعیت فوق بحرانی» قرار دارد و تنها پاسخگوی نیاز« ۵ تا ۶ ماه آینده » است و حتی برای آبرسانی سیار هم آب نداریم.
این عضو هیات نمایندگان استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: تابستان سختی برای استان پیش‌رو است، مگر حقابه ایران از افغانستان گرفته شود یا اینکه منابع جدیدی شناسایی کرده و توسط آن تامین آب کنیم.
او درباره انتقال آب از دریای عمان اذعان داشت: آب‌شیرین‌کن و انتقال آب از دریای عمان بعنوان یکی از پروژه‌ها در حال پیگیری است، اما تا به سرانجام رسیدن حداقل ۵ تا ۶ سال زمان می‌برد و تا زمانی که این پروژه‌ها محقق شود باید بتوانیم از بحران خارج شویم و مشکلات آبی استان را حل کنیم.
وی همچنین از پروژه در دستور کار قرارگاه خاتم‌الانبیا به نام « تهلاب » نام برد و گفت با نهایی شدن این پروژه در حجم مخزن ۱۰ میلیارد متر مکعب، نیاز آبی زاهدان و زابل برای سال‌های زیادی برطرف خواهد شد.
در ذخایر آبی سیستان چه می‌گذرد؟
سیستان و بلوچستان اکنون در یک شرایط خشک و بی‌آبی به‌سر می‌برد. تالاب هامون وضعیتی نگران‌کننده دارد و در حال پاک شدن از روی نقشه و در شرف نابودی است. طی چندسال اخیر به‌دلیل خشکسالی‌ها، مهاجرت از این استان شدت بیشتری یافته است و گمان می‌رود که درآینده نزدیک، شاهد خشک شدن کامل سفره‌های آب زیرزمینی در این استان باشیم. این وضعیت نگران‌کننده از طرفی خود بستری برای بحران دیگری به نام فرونشست زمین در منطقه سیستان و بلوچستان است. پس از کاهش 20 تا 35 درصدی بارش‌ها را درکل کشور، استان سیستان و بلوچستان به علت وجود جو مدیریتی سیاسی امنیتی حاکم، هنوز نتوانسته است از تبعات کمبود بارش بکاهد و بحران خشکسالی را پشت‌سر بگذارد.
حق‌آبه رود هیرمند
ایران بر اساس معاهده ۱۳۵۱ خورشیدی، حق مصرف سالانه ۸۱۷ میلیون متر مکعب آب از رود هیرمند را دارد. کارشناسان حوزه آب در دولت پیشین افغانستان معتقدند که در زمان حکومت حامد کرزی، ایران چندین برابر این حقابه را از افغانستان دریافت کرده است و برای ذخیره این آب‌ها چاه‌هایی در دشت‌های هامون و اطراف آن حفر کرده است. اما در دوره دولت‌‌داری اشرف غنی، پس از ایجاد سد کمال‌خان، مسئله کمبود آب در ایران بالا گرفت و حکومت ایران مدعی شد که حقابه این کشور از رود هیرمند تامین نمی‌شود.
مقام‌های جمهوری اسلامی درباره مسئله حقابه رود هیرمند نیز با دولت افغانستان دچار اختلاف هستند و از زمان به قدرت رسیدن دوباره طالبان در کابل، این اختلاف تشدید شده است. پس از سقوط دولت جمهوریت، با به قدرت رسیدن طالبان، ایران تلاش کرد تا از طریق حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس‌جمهوری ایران در امور افغانستان، روابطش را با طالبان مستحکم کند و رضایت آن‌ها را در زمینه حقابه هیرمند به‌دست آورد. محمد سرگزی پیشتر تهدید کرده بود که اگر طالبان حقابه ایران را ندهد، افغان‌ها از استان سیستان و بلوچستان اخراج خواهند شد. طالبان بارها گفته‌اند که معاهده حقابه را می‌پذیرند، اما ایران می‌گوید این گروه تاکنون در عمل هیچ اقدامی انجام نداده است. جمهوری اسلامی ایران پیگیری حقابه هلمند را جزو برنامه‌های اساسی خود در سال ۱۴۰۲ اعلام کرده است.
راه‌حل‌ها
شیوه‌های تامین آب از منابع خارجی و انتقال آب به عنوان پروژه‌های هنگفتی که همواره مورد توجه حکومت و مجموعه شرکت‌های وابسته به سپاه قرار داشته است در حالی مطرح می‌شود که مسائل زیرساختی در این منطقه همچنان دچار مشکلات فراوانی است. صرفنظر از عدم وجود مدیریت و زیرساخت شبکه توزیع آب و مشکلات شبکه فاضلاب در این استان میزان تبخیر سالانه آب در این استان چهار هزار میلی متر است که در مقایسه با 2 هزار و 100 میلی متر میانگین کشوری رقمی حدود 2 برابر را نشان می‌دهد. با توجه به مشکلات کم آبی حاکم بر این استان، راه اندازی مرکز مطالعات و تحقیقات کنترل تبخیربرای جلوگیری از افزایش سطح تبخیر به شدت مورد نیاز است. بر اساس نتایج بدست آمده از تحقیقات آزمایشگاهی محققان پژوهشکده علوم زمین و جغرافیای دانشگاه سیستان و بلوچستان، اجرای روش‌های فیزیکی وشیمیایی کنترل تبخیر می‌تواند در بدترین شرایط 35 تا 70 درصد سطح تبخیر را کاهش دهد. همچنین با توجه به اینکه 80 درصد سیستان و بلوچستان تحت تاثیر خشکسالی است، ایجاد مراکز پایش خشکسالی در این استان به صورت منطقه‌ای باید مورد توجه قرار گیرد. توجه به این موارد به عنوان راهکارهای پایدار و زیربنایی همواره مورد غفلت واقع شده است. گفتنی است که طبق اصول بین‌المللی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﺏ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ، روندهای انتقال آب بین حوضه‌ای، باتوجه به تاثیرات مخرب محیط زیستی آن، همواره از آخرین راه‌حل‌های تامین آب منطقه‌ای است.