اعتصاب؛ مرحله جدید اعتراضات

اعتصاب به وضوح نشان می‌دهد که چه مقدار از طبقه متوسط و حتی طبقه مرفه به صف معترضان پیوسته‌اند و حاضرند برای تغییر هزینه بپردازند. به عبارت دیگر آن قشر خاکستری که تا دیروز محافظه‌کارانه کنار نشسته بود تا نتیجه را ببیند، حالا فعالانه وارد میدان شده است. ارچه فعالیت کم هزینه.

در شرایطی که وارد سومین ماه اعتراضات سراسری شده‌ایم، روز گذشته همزمان با سالگرد کشتار آبان 98 اعتصابات گسترده‌ای در سراسر ایران شکل گرفت.

چند روزی است که رسانه‌های جمهوری اسلامی مدعی هستند که اعتراضات به پایان رسیده و دیگر ادامه ندارد. اما روز گذشته در کنار تجمعات و تظاهراتی که در دانشگاه‌ها، بازار و خیابان‌های سراسر ایران شکل گرفت، بازارهای تهران، تبریز، اصفهان، سنندج، زاهدان و... دست به اعتصاب زدند. موضوعی که نگرانی بسیاری برای مسئولان جمهوری اسلامی ایجاد می‌کند.

حکومت جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب رابطه نزدیکی با بازار داشته است. حزب موتلفه به عنوان نماینده بازار، پیش از انقلاب و پس از آن رابطه تنگاتنگی با قدرت سیاسی داشته است. به طوری که تا سالها از رانت حضور در مراکز تصمیم‌گیری سیاسی برخوردار بود. از طرف دیگر، بازار به طور سنتی محافظه‌کار است و هر تغییر رادیکالی آنها را وادار به واکنش منفی می‌کند یا دست کم بازار اصولا حاضر نیست با تغییرات بنیادی سیاسی همراهی کند.

با این حال روز گذشته بازارهای شهرهای مهم کشور دست به اعتصاب زدند و حتی بازاریان با حضور در خیابان علیه حکومت شعار دادند. به جز بازاریان، شماری از کارکنان ذوب آهن اصفهان و حتی شرکت‌های نفتی هم دست از کار کشیدند.

اگرچه بسیاری معتقدند که بازاریان امروز دیگر با بازاریان اوایل انقلاب تفاوت دارند و به دلیل تغییر سبک زندگی، مثل سابق با الگوهای جمهوری اسلامی همراه نیستند؛ اما باید در نظر داشت که بحران اقتصادی در ایران مولفه مهم بعدی است که بازاریان را هم در برابر قدرت حاکم قرار داده است. بحرانی که ضررهای کلانی برای این قشر به همراه داشته است.

از مدتها قبل معترضان معتقد بودند در صورت شکل‌گیری اعتصابات سراسری، شرایط برای تغییر نظام فراهم می شود. موضوعی که البته با توجه به بی‌نیاز بودن حکومت به مالیات‌ها و دسترسی به پول نفت زیر سوال بود. اما واکنش روز گذشته رسانه‌های نزدیک به حکومت و سپاه برای توجیه اعتصابات نشان می‌دهد که فارغ از موضوع مالیات، تاثیر روانی اعتصاب بازار برای مردم معترض و در طرف مقابل برای حامیان نظام بسیار بیش از مسئله مالی برای حکومت مهم است.