نمایشگاه کتاب، بی رونق و ایدئولوژیک

هر ساله در اردیبهشت ماه نمایشگاه کتاب تهران برگزار می شود که در آن ناشران داخلی و خارجی شرکت می‌کنند. یکی از محسنات این نمایشگاه، جمع شدن تمامی ناشران در یک منطقه است که برای مراجعان فرصت دستیابی و مقایسه همه آثار موجود در بازار را فراهم می‌کند. این فرصت آنچنان ارزشمند است که بسیاری از شهرهای شهرستان‌ها و حتی روستاها هم خودشان را به نمایشگاه می‌رسانند تا دست کم یک روز خود را در آن سپری کنند.

اما نمایشگاه امسال حواشی هم به همراه داشته است. در شرایطی که جامعه ایران به طور تمام قد در برابر حجاب اجباری ایستاده و هر روز عرصه را بر حکومت تنگ‌تر می‌کند، مسئولان نظام تصمیم گرفتند تا از نمایشگاه کتاب برای تبلیغ ایدئولوژی خودشان استفاده کنند. انتشار تصاویری از بنرهایی با جملات قصار از ویکتور هوگو و لئو تولستوی برای توجیه حجاب اجباری، موجی از واکنش‌ها را به دنبال داشت. به طوری که بسیاری از اهالی فرهنگ و حتی افکار عمومی به آن واکنش نشان دادند.

یک روزنامه‌نگار در این مورد نوشت: «جمهوری اسلامی بعد از ۴۴ سال برای تبلیغ حجاب از قال الباقر و قال الصادق رسیده به قال تولستوی و قال ویکتور هوگو»

همچنین بار دیگر علی خامنه‌ای به مانند سال‌های گذشته در نمایشگاه حضور یافت و از ناشران حوزه کودک خواست تا سعی کنند جایگزین نمونه‌های خارجی شوند.

به نظر می‌رسد واکنش‌های نسل جدید علیه سیاست‌های جمهوری اسلامی و شخص رهبر خامنه‌ای باعث شده تا او تصور کند که فشار بر فضای فرهنگی کشور می‌تواند نگاه نسل بعد را تغییر دهد.

در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران نشر مرکز،‌ ققنوس‌، نگاه،‌ مروارید،‌ ثالث،‌ چشمه، کتاب پارسه،‌ نیلوفر و... در نمایشگاه حضور ندارند. برخی معتقدند که این کار نوعی تحریم است و در انتقاد به سیاست های وزارت ارشاد صورت گرفته است.

از سوی دیگر مسئله اقتصادی نمایشگاه کتاب هم بسیار مهم است. اکثر ناشران هر ساله در دوران نمایشگاه تخفیف‌های سنگینی را بر کتاب‌های خودشان ارائه می‌دهند و یکی از دلایل استقبال مردم از نمایشگاه‌ها، خرید ارزانتر کتاب است. موضوعی که ضرر سنگینی برای کتاب‌فروشی‌ها به دنبال دارد.

یکی از کتاب‌فروشی‌های غرب تهران در گفتگو با نگارنده تاکید کرد دست‌کم تا دو ماه فروش کتاب کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، ناشران علاوه بر حمایت‌های دولت برای خرید کاغذ یارانه‌ای و معافیت‌های مالیاتی، از امکان فروش مستقیم هم برخورداند. اما این موضوع به قیمت رکود بازار کتاب در کشور می‌شود.

اگرچه در سایر نقاط جهان هم نمایشگاه‌های کتاب برگزار می‌شود، اما به دلیل اینکه فرهنگ کتاب‌خوانی در آنجا رواج دارد، برگزاری نمایشگاه اینطور با مشکلات جانبی مواجه نمی‌شود.

مدتهاست که درباره گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی صحبت می‌شود، اما معمولا خرید کتاب و کتاب‌خوانی به نمایشگاه کتاب محدود می‌شود. به عبارت دیگر مشخص است که تخفیف در خرید باعث می شود تا استقبال بیشتری از خرید کتاب شود. باید از این موضوع به عنوان ابزار حمایتی دائمی استفاده کرد. برای مثال دانشجویان و دانش‌آموزان باید بتوانند با ارائه کارت به طور دائمی از تخفیف بهره‌مند شوند. همچنین، بازنشستگان و سالمندان هم باید از این قبیل حمایت‌ها در حوزه فرهنگ برخوردار باشند.

از سوی دیگر، در دوران برگزاری نمایشگاه کتاب، فروشگاه‌های کتاب باید از تسهیلاتی برای جبران این خسارت برخوردار باشند. این حمایت می‌تواند موقت باشد تا زمانی که فرهنگ خرید کتاب تنها محدود به دوران نمایشگاه کتاب نباشد.