اعدام‌زدایی؛ گام بعدی جامعه مدنی ایران
مشکلات
خبر اعدام محسن شکاری و مجیدرضا رهنورد موج گسترده‌ای از واکنش‌ها را در داخل و خارج از کشور ایجاد کرده است. به نظر می‌رسد این روزها بیش از همیشه فرصت برای تشکیل کمپینی برای پایان اعدام در ایران فراهم است.
در حالی که بسیاری از روحانیون قم در انتقاد از حکم «محاربه» موضع گرفته‌اند و سیاستمداران خارجی هم علیه حکم «اعدام» سخنرانی کرده‌اند، افکار عمومی چه مذهبی و چه غیرمذهبی بر یک چیز توافق دارد: پایان حکم اعدام.
اعدام روشی است که حکومت‌های دیکتاتوری یا تمامیت‌خواه سعی دارند تا با کمک آن ترسی فراگیر ایجاد کنند و مخالفان را از انتقاد دور کنند. از طرف دیگر همین ابزار می‌تواند برای حذف مخالفان سیاسی هم به کار بسته شود.
باید توجه داشت که بسیاری از افراد مذهبی با حکم قصاص موافقند اما با اعدام، به عنوان یک ابزار سرکوب سیاس مخالفند. در این شرایط می‌توان ائتلافی علیه اعدام سازماندهی کرد. خصوصا که حتی در میان حامیان حکومت هم برخی چهره‌های سرشناس هستند که با حکم اعدام مخالفند. برخی دیگر هم به رغم اعتقاد قلبی بنا به ملاحظات سیاسی از بیان علنی آن خودداری می‌کنند.
در دوران جمهوری اسلامی، نخستین کسی که علیه اعدام موضع گرفت، آیت‌الله منتظری بود که در مورد حکم رهبر نخست جمهوری اسلامی برای اعدام زندانیان سیاسی سال 1367 است. اگرچه پیش از آن و از ابتدای انقلاب صدها حکم اعدام اجرا شده بود، اما سال 67 شرایط فرق داشت. حکم فله‌ای برای هزاران زندانی که بسیاری از آنان حکمشان به پایان رسیده بود و یا حتی زیر سن قانونی بودند. به هر صورت آیت‌الله منتظری علیه این حکم موضع گرفت و هزینه زیادی هم پرداخت.
از آن روز تا امروز صدها حکم اعدام اجرا شده است. حتی در زمان‌هایی که وجهه عمومی اجرای حکم اعدام فراهم نبود، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی دست به قتل سیاسی زندند.
حالا این روزها اعدام جوانانی که برای آزادی مبارزه می‌کنند، احساسات عمومی را جریحه‌دار کرده است. وضعیتی که البته مورد اقبال حکومت نیست.
برای مثال وقتی پیش از اعدام خبرنگار امنیتی از مجیدرضا رهنورد می‌پرسد گفته بودی بر سر مزارم نماز و قرآن نخوانند، رهنورد در پاسخ می‌گوید بله فقط شادی کنند. در ابتدا خبرنگار تصور می‌کند که با این کار مشی غیرمذهبی اعدامی را برجسته کرده و او را میان افکار عمومی تخریب کرده است، اما همین سخنان فرد اعدامی در میان افکار عمومی به شوق زندگی، آزادگی و دیگردوستی تعبیر شد. نشانی دیگر از اینکه حتی پروپاگاندای نظام برای توجیه حکم اعدام سیاسی دیگر کار نمی‌کند.
در این شرایط مشخص است که بیش از هر زمان دیگری افکار عمومی با لغو حکم اعدام همراه است. دیگر نه تنها روشنفکران و فعالان مدنی این موضوع را پیگیری می‌کنند، بلکه مردم معترض هم این خواسته را دارند.