وضعیت زنان ایران؛ 44 سال پس از انقلاب

امروز 17 اسفند ماه، روز جهانی زن است. در روزهایی که ایران به دلیل بر پایی جنبش زن، زندگی، آزادی توجه افکار عمومی بین‌المللی را به خود معطوف کرده است، بررسی وضعیت زنان در ایران می‌تواند نشان دهد که ما در چه شرایطی قرار داریم.

طی چهار دهه گذشته، به رغم محدودیت‌های زیادی که برای زنان ایرانی وجود داشته، این بخش از جامعه توانسته خود را در بخش‌های مختلفی اثبات کند.

بر اساس آماری منتشر شده، بیش از 80 درصد پرستاران در ایران را زنان تشکیل می‌دهند. همچنین زنان در بخش هنر نیز بسیار موفق عمل کرده‌اند. فراموش نکنیم ایران به دلیل سنت‌ و فشارهایی که جامعه بر زنان تحمیل می‌کند، فضای لازم برای حضور زنان در هنر را به راحتی در اختیار زنان قرار نمی‌دهد. با این حال قریب به 70 درصد مشاغل مرتبط با هنر، در اختیار زنان قرار دارد.

همچنین، چیزی در حدود 60 درصد دانشجویان، خبرنگاران و معلمان این سرزمین را هم زنان تشکیل می‌دهند. موضوعی که نشان می‌دهد زنان چه نقش پررنگی در فراگیری دانش و انتقال آن به سایرین ایفا می‌کنند.

از سوی دیگر نزدیک به نیمی از وکلای ایرانی هم از زنان هستند و همین میزان را هم در بخش پزشکی به زنان اختصاص یافته است. در واقع به نظر می‌رسد در این بخش‌ها زنان توانسته‌اند رشد قابل قبولی داشته باشند. با این حال همچنان بخش‌هایی هستند که زنان برای حضور در آن بخش‌ها هنوز باید تلاش کنند.

بر این اساس حدود 30 درصد کرسی‌های استادی در دانشگاه‌ها در اختیار زنان است. موضوعی که با توجه به میزان تحصیلات این قشر از جامعه نشان می‌دهد تناسب منطقی برقرار نیست.

اگرچه زنان در بخش‌هایی که ذکر شد موفق بوده‌اند، اما به نظر می‌رسد برخی مشاغل در ایران همچنان مردانه باقی مانده‌ است. برای مثال زنان تنها 22 درصد مهندسان را تشکیل می‌دهند و برخلاف گذشته که سهم بزرگی در بخش کشاورزی داشتند، هم اکنون تنها 12.5 درصد این بخش را اشغال کرده‌اند. یعنی دقیقا در مشاغلی که جامعه به طور سنتی تصور می‌کند باید یک مرد آن را انجام دهد.

به رغم این آمارها، حضور زنان در عرصه سیاست ناامید کننده است. موضوعی که با توجه به سایر آمارها به وضوح نشان می‌دهد قوانین دست و پای زنان راب رای پیشرفت در این عرصه بسته است. از ابتدای انقلاب تا امروز هیچ زنی نتوانسته کاندیدای ریاست جمهوری شود و هیچ زنی به ریاست سایر قوا (مقننه و قضائیه) هم نرسیده است. در مجلس هم شمار زنان به قدری اندک است که عملا فرصت ارائه خدمات به مردم از آنها سلب شده است. اگرچه طی این مدت تک ستاره‌هایی هم در مجلس بودند که توانستند صدای رسای آزادی‌خواهی باشند. به هر روی به نظر می‌رسد آن چیزی که مانع حضور زنان در عرصه سیاست رسمی شده، قوانین تبعیض آمیز است. این در حالی است که در عرصه کنش‌گری عمومی و سیاسی، زنان این روزها پرچمدار تغییرات هستند. زن ایرانی در دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی حضور موفقیت آمیزی داشته و حتی جایزه نوبل را هم کسب کرده است.

در این شرایط باید به زنان ایرانی تبریک گفت. زنانی که با دست و پای بسته چنین بلند پرواز کرده‌اند، یقینا در صورت فراهم بودن شرایط، می‌توانند عرصه‌های بین‌المللی را هم فتح کنند.