کرمان، شهری که سطل زباله ندارد
پسماند و زباله‌های شهری، به معضلی پیچیده در مرکز پهناورترین استان کشور، بدل شده است. در دوره مدیریت قبلی سازمان مدیریت پسماند کرمان، عدم وجود سطل زباله در سطح شهر، یک مزیت تلقی می‌شد و به همین جهت، بسیاری از زباله‌های شهر، بدون رعایت ملاحظات خاصی در هر کجا رها می‌شد.
با رها کردن زباله‌ها در جای جای شهر کرمان، علاوه بر اینکه سیمای شهر تاریخی کرمان مخدوش می‌شود، هجوم حیوانات و زیستمندان شهری مثل گربه و سگ‌های بی‌سرپرست به زباله‌ها، باعث انتشار آلودگی و کثیفی بیشتر هم می‌شود. این اتفاق احتمال بروز بیماری‌های عفونی و واگیردار را هم بالا می‌برد و لازم است تا هرچه سریعتر، تمامی ارگان‌های شهری کرمان، برای حل این معضل بسیج شوند.
بیش از یک سال است که مدیریت سازمان پسماند کرمان تغییر کرده و مدیر جدید، به وجوب نصب و قرارگیری سطل‌های مکانیزه زباله در شهر، واقف است اما با این وجود، دیده‌ها حکایت از آن دارد که هنوز هم اقدامات موثری در این مورد انجام نشده است.
به گزارش ایرنا، از اوایل خرداد ۱۴۰۱ و با تغییر رویکرد شهرداری و سازمان مدیریت پسماند، شهرک مطهری کرمان در طرحی آزمایشی قرار گرفت و سطل‌های زباله مکانیزه‌ای در آن نصب شد. هرچند با ثبت بازخوردهای مثبت از این طرح، کمیسیون خدمات شهری، بهداشت و محیط زیست شورای شهر کرمان، اجرای این سطل‌ها در تمام نقاط کرمان را پیشنهاد داد، اما رئیس این کمیسیون، اجرای یکباره این طرح را غیر ممکن دانست.
به گفته فتح‌الله مویدی، «مسئولیت جمع‌آوری زباله‌های سطح شهر بر عهده پیمانکار بخش خصوصی است و امکان این وجود ندارد که شهرداری بخواهد به یکباره سطل‌های زباله مکانیزه را در سطح شهر نصب کند.» بعد از این نظر عضو اصلی شورای شهر کرمان بود که رئیس کل دادگستری کرمان در اوایل آذر ۱۴۰۱، در گفتگو با خبرگزاری مهر از دست‌های پشت پرده زباله‌های شهر کرمان سخن گفت و اعتراف کرد که «هر فردی نمی‌تواند مدیریت این امور را انجام دهد.»
دست‌های پشت پرده زباله‌های شهری کرمان
کرمان، یکی از معدود شهرهای ایران است که در سطح خیابان‌ها و کوچه‌های آن، تقریبا هیچ سطل زباله‌ای وجود ندارد. همین امر باعث شده تا زباله‌های شهری، اکثرا در کنار خرابه‌ها، جوی آب و یا تیرهای چرغ برق رها شوند. با رها سازی زباله‌های شهری در این محل‌ها، بسیاری از زباله‌گردها، بدون اینکه به خود سختی بدهند، در جستوجوی زباله‌های قابل بازیافت، کیسه‌های زباله را پاره می‌کنند.
این افراد که معمولا غیر ایرانی یا بی‌خانمان هستند و اوضاع اجتماعی و اقتصادی مطلوبی ندارند، مشغول به جمع‌آوری مواد بازیافتی و سرقت اموال عمومی همچون کابل‌های برق و تابلوهای شهری می‌شوند و این ضایعات را در ازای مبالغ ناچیزی به کارگاه‌های ضایعاتی غیر مجازتحویل می‌دهند.
بنابر گزارش خبرگزاری مهر، «بخش قابل توجهی از کارگاه‌های ضایعاتی کرمان، در سطح شهر قرار دارند و انواع زباله‌های بازیافتی را دیوار به دیوار خانه‌های مردم و هرکجا که زمین خالی محصوری وجود دارد، انبار می‌کنند. زباله‌های تجمیع شده پس از انتقال به این مراکز با قیمت اندک از زباله گردها خریداری می‌شود و پس از تفکیک، هر کدام در قسمتی از کارگاه بسته بندی و با کامیون به استان‌ها مختلف برای بازیافت ارسال می‌شود.»
در حال حاضر، بنابر آمار ارائه شده توسط معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان کرمان، ۷۰۰ کارگاه ضایعات غیر مجاز در کرمان مشغول به کار هستند که برای رسیدگی به آنها «شکایت شهرداری و فرم اعلام جرم از ناحیه شهرداری حتماً باید روی پرونده کارگاه‌های ضایعاتی متخلف باشد و پرونده‌ها به‌صورت موردی ارجاع شوند» تا بتوان نسبت به تعطیلی و جلب آنها اقدام کرد.
به گفته محمد ضیاءالدینی، از قِبَل فعالیت این کارگاه‌های غیر مجاز، «پول‌های هنگفتی» در جیب عده‌ای اندک که «مافیای پسماند» هستند می‌رود و لازم است تا با شکایت شهرداری، نیروی انتظامی برای برخورد با این واحدهای متخلف وارد شود.
بنابراین، علاوه بر نصب و تعبیه سطل آشغال‌های مکانیزه و فیزیکی در شهر کرمان و مشارکت مردم در تفکیک زباله‌های خانگی، لازم است تا برای حل این معضل غیر بهداشتی، اقدامات قانونی، انتظامی و فرا شهروندی هم انجام شود چرا که با احتمال وجود مافیا در پشت صحنه ماجرای تجمیع پسماند و زباله‌های قابل بازیافت، اموال عمومی دیگر همچون کابل‌های برق، تابلوهای شهری و حتی سطل‌هایی که در شهر تعبیه شوند هم در امان نیستند.
شناسایی و تعطیلی کارگاه‌های غیر مجاز در بین ۹۰۰ کارگاه موجود در شهر کرمان، کار دشواری به نظر نمی‌رسد، اما برخورد قاطعانه با آنها اقدامی است که ظاهرا هیچ ارگانی وظیفه آن را بر عهده نمی‌گیرد و در عین حال، انجام هر چه سریعتر آن برای حفظ سیمای تاریخی شهر کرمان و سلامت و بهداشت محیط زیست شهروندان، ضروری است.