چه چیزهایی بر وقوع زلزله تاثیر دارد؟

در شرایطی که موج نگرانی از احتمال وقع زلزله‌ای مشابه ترکیه و سوریه در ایران به وجود آمده است، به نظر می‌رسد مسئولان و رسانه‌ها باید تمام تلاش خود را به کار بگیرند تا آموزش لازم برای مواجهه با زلزله داده شود و همچنین مانورهای متعددی برای قشار و گروه‌های مختلف به صورت مداوم در دستور کار قرار گیرد. اگرچه این موضوع منافی مسئولیت سیاستگذاران برای اصلاح امور شهری و بازسازی بافت فرسوده نیست. موضوعی که حقیقتا این نگرانی را ایجاد کرده که وقوع زلزله مشابه ترکیه، چه تعداد کشته در ایران به جای می‌گذارد؟

زلزله فجیع ترکیه و سوریه که تا امروز بیش از 50 هزار کشته به جای گذاشته است، موجی از نگرانی در داخل ایران را هم به همراه داشت. خصوصا که کشور ما یکی از زلزله‌خیز‌ترین کشورهای دنیاست و بارها با این موضوع مواجه شده است. با این حال به نظر می‌رسد ایرانی‌ها هنوز برای مواجهه با زلزله آماده نیستند.

طی این مدت این سوال مطرح شده است که آیا عوامل انسانی بر زلزله موثر است؟

موارد متعددی از احتمال عوامل انسانی موثر بر زلزله مطرح است که برخی از آنها را با هم بررسی می‌کنیم:

کاهش سطح آب‌های زیرزمینی:

رییس مرکز پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این باره می‌گوید: به واسطه حذف آب زیرزمینی تحریک شده و زودتر دچار گسیختگی می‌شود. حتی در مواقعی در صورت کوچکترین زمین لرزه ممکن است یک دشت تا چندین متر فرونشست کند که در نتیجه منتج به تخریب گسترده در آن محل می‌شود. به عبارت دیگر کاهش سطح آبهای زیرزمینی، احتمال تخریب ناشی از زلزله‌های ضعیف را افزایش می‌دهد.

دریاچه چیتگر:

این نگرانی مطرح است که ایجاد دریاچه چیتگر می‌تواند منجر به زلزله شود. ایرنا در این مورد می‌نویسد: اگرچه درون دریاچه چیتگر بین ۶ تا ۸ میلیون مترمکعب آب جمع شده است، ولی این موضوع برای لرزه خیزی القایی کافی نیست.

هارپ:

برخی با ارجاع به شایعاتی که در مورد سلاح هارپ بیان می‌شود مدعی شدند که حتی زلزله ترکیه ناشی از این سلاح است. اما ییس مرکز پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله معتقد است: تحریک زلزله‌ای به بزرگی ۷.۸ ترکیه با هیچ تحریک کننده انسانی به صورت مستقیم، غیرممکن است. اگر در این کانون، بمب هسته‌ای هم انداخته باشند، نمی‌توانند گسل را در ۱۵ کیلومتری تحریک کنند. بنابراین اگر بخواهیم موضوع را به سمت هارپ ببریم، کافی و منطقی نیست.

مترو:

سوال دیگری که مطرح شده این است که آیا تونل‌های مترو ممکن است گسل‌های زلزله تهران را تحریک کند. مهدی زارع در این مورد هم توضیح می‌دهد که جای نگرانی ندارد. به گفته او مترو سطحی است و زلزله در عمق رخ می‌دهد. در نتیجه در مورد مترو باید به آسیب پذیری خود مترو توجه کنیم که هنگام زلزله می‌تواند یک نقطه آسیب پذیر باشد، اما این‌که مترو باعث رها شدن تنش یا وقوع زلزله باشد، مانند این است که یک ساختمان ساخته شود.