چرایی بی سرانجام ماندن طرح اسقاط خودرو

محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی «قانون اصلاح ماده 10 قانون ساماندهی صنعت خودرو» را برای اجرا ابلاغ کرد.

بر اساس این قانون، تردد، حمل بار و مسافر توسط وسایط نقلیه موتوری پس از رسیدن به سن فرسودگی در کلانشهرها ممنوع است. همچنین تبصره 2 این ماده قانونی خودروسازان را مکلف می‌کند به‌ازای تولید هر چهار دستگاه خودرو یا موتورسیکلت، گواهی اسقاط خودرو یا موتورسیکلت معادل را از مرکز اسقاط دریافت کنند.

بحث اسقاط خودروهای فرسوده سالهاست که مطرح است. اما این موضوع به دلایل مختلف اجرایی نشده است. یکی از موضوعاتی که این موضوع را با مشکل رو به رو کرده، سرمایه‌ای بودن خودرو در ایران است. با توجه به تورم بالا و ارزش خودرو به عنوان یک کالای سرمایه‌ای، بسیاری از مالکان حاضر نیستند خودروی خود را اسقاط کنند. از طرف دیگر سودهای کلان بانکی باعث شده تا امکان خرید خودروی نو به جای خودروهای فرسوده با کمک نظام بانکی هم عملا بی نتیجه بماند. در واقع خرید اقساطی خودرو در ایران بر خلاف سایر نقاط جهان برای مالک توجیه اقتصادی ندارد. اینها مسائلی است که بدون یک تصمیم کلان نتیجه ندارد.

اما این موضوع تنها مشکل نیست. باید در نظر داشت که خودروسازان داخلی در حال تولید خودروهای قدیمی با تکنولوژی از رده خارجی هستند که در کشورهای اروپایی و اسیایی سالهاست دیگر وجود ندارد. تاریخ ساخت برخی از این خودروها در اروپا به بیش از 40 سال پیش باز می‌گردد. یعنی زنانی که دغدغه آلودگی هوا و قیمت بنزین وجود نداشت. با این حال ما در ایران همچنان با اندکی تغییرات همان خودروها را تولید می‌کنیم.

یوسف رشیدی، کارشناس آلودگی هوا در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه مصوبه برای این قانون بسیار است اما عملا اجرای آن به فراموشی سپرده شده است، افزود: با افزایش طول عمر خودرو، تاثیر آن بر آلودگی هوا بیشتر می‌شود، به‌ویژه اگر کاتالیست خودرو را عوض نکنند ارتباط سن موتور با آلودگی هوا بیشتر می‌شود.

معاون اسبق سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است مهم‌ترین کار برای اسقاط خودروهای فرسوده - که می‌تواند تا حد زیادی آلودگی هوای تهران و دیگر کلانشهرها را در بازه زمانی کوتاه‌مدت کمتر کند - تصویب گارانتی مادام‌العمر قطعات کنترل آلودگی برای خودروهای تولیدی در مجلس و دولت است. با این کار کسی نگران خراب شدن کاتالیست خودرو نیست، معاینه فنی خودروها وضع بهتری خواهد داشت و خودروهای استاندارد در خیابان‌ها تردد می‌کنند.

در واقع اشاره او به کاتالیست خودروها است که در بخش خروجی دود قرار دارد و از انتشار گازهای سمی جلوگیری می‌کند.

با این حال به نظر می‌رسد علی رغم وجود اطلاعات کافی از عوارض حضور خودروهای فرسوده در خیابان‌ها، (مانند آلودگی هوا و کاهش امنیت) و همچنین وجود قوانین متعدد برای این موضوع، اما این قوانین به نتیجه واقعی ختم نمی‌شود و تنها در حد یک مصوبه باقی می‌ماند.